آشنایی با ترازنامه یا صورت وضعیت مالی
هر شرکتی برای رشد و پویایی نیازمند مدیریت صحیح دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه‌ها است. یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای مدیریت صحیح امور مالی یک شرکت، اندازه‌گیری و ارزیابی هزینه‌های ورودی و خروجی است. تصمیم‌گیری برای مدیریت امور مالی یک شرکت بدون اندازه‌گیری، تحلیل و ارزیابی دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه‌ها امکان‌پذیر نیست. اینجاست که اهمیت ترازنامه حسابداری مشخص می‌شود. بیلان مالی به زبان ساده، یکی از صورت‌های مالی اساسی است که وضعیت مالی یک شرکت را در زمان مشخصی نمایش می‌دهد.
اگر شما هم مدیر شرکتی هستید که رؤیای موفقیت چشمگیر و رشد روزافزون شرکت تان را در سر می‌پرورانید، با ما همراه باشید تا شما را با یکی از مهم‌ترین صورت‌های مالی تمامی شرکت‌های موفق آشنا کنیم.
ترازنامه یا بیلان چیست؟
ترازنامه یا بیلان که به آن صورت وضعیت مالی نیز گفته می‌شود، گزارشی دقیق و جامع است که وضعیت مالی یک شرکت را در تاریخ مشخصی نشان می‌دهد. ترازنامه مشخص می‌کند که میزان دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه‌های یک شرکت چقدر است و جزئیات امور مالی شرکت را نشان می‌دهد. مدیران شرکت‌ها لازم است بر اساس گزارش بیلان مالی و با استفاده از خدمات مشاوره حسابداری، بهترین تصمیم را برای مدیریت دارایی خالص شرکت اتخاذ کنند تا بتوانند شاهد رشد روزافزون وضعیت شرکت خود باشند.
ترازنامه یا صورت وضعیت مالی، طبق معادله حسابداری تنظیم می‌شود. به عبارت دیگر در یک ترازنامه حسابداری، میزان دارایی‌های شرکت برابر است با مجموع بدهی‌ها و سرمایه‌های آن شرکت. در صورت وضعیت مالی، دارایی‌ها اغلب در ستون سمت راست و بدهی‌ها و سرمایه‌ها نیز اغلب در ستون سمت چپ درج می‌شوند.
همه بیلان‌های مالی از اجزائی تشکیل شده‌اند که آگاهی از آن‌ها خالی از لطف نیست. در ادامه مطلب به معرفی اجزای ترازنامه می‌پردازیم.
اجزای صورت وضعیت مالی
اجزای ترازنامه مواردی هستند که رعایت آن‌ها در نگارش و تنظیم صورت وضعیت مالی یک شرکت ضروری است. در ادامه در مورد اجزای ترازنامه بیشتر توضیح می‌دهیم:
1) عنوان ترازنامه
بدیهی است که عنوان صورت‌حساب مالی یکی از مهم‌ترین اجزای ترازنامه محسوب می‌شود. عنوان بیلان مالی از سه بخش زیر تشکیل می‌شود:
نام کامل واحد اقتصادی: نام کامل واحد اقتصادی اولین چیزی است که در بالای بیلان مالی نوشته می‌شود.
نام گزارش: نام گزارش نیز دقیقاً زیر نام کامل واحد اقتصادی نوشته می‌شود. وقتی گزارش از نوع بیلان مالی باشد، نام گزارش همان ترازنامه درج می‌شود.
تاریخ گزارش: تاریخ گزارش آخرین بخشی است که در عنوان ترازنامه و دقیقاً زیر نام گزارش نوشته می‌شود. با توجه به اینکه صورت وضعیت مالی در آخرین روز از دوره مالی تنظیم می‌شود، تاریخ گزارش نیز همان آخرین روز گزارش درج می‌شود.
2) واحد اندازه‌گیری
در یک صورت وضعیت مالی، واحد اندازه‌گیری همان واحد پول کشور ایران (ریال) است که همه اقلام بر اساس آن درج می‌شوند.
3) جمع حساب‌ها
در یک صورت وضعیت مالی، جمع دارایی‌ها (ستون سمت راست) باید با جمع بدهی‌ها و سرمایه‌ها (ستون سمت چپ) برابر باشد و لازم است ستون‌های چپ و راست اصطلاحاً باهم «تراز» باشند. جمع حساب‌ها به زبان ساده یعنی جمع ستون دارایی‌ها و جمع ستون بدهی‌ها و سرمایه‌ها.
اقلام صورت وضعیت مالی
در بخش‌های قبلی مطلب، تعریف بیلان مالی و اجزای ترازنامه را فراگرفتیم. حال در این قسمت از مطلب، رسیدیم به مهم‌ترین بخش یک بیلان مالی. ستون دارایی‌ها و ستون بدهی‌ها و سرمایه‌ها از مهم‌ترین اقلام یک بیلان محسوب می‌شوند. همان‌طور که در بخش قبلی مطلب نیز توضیح دادیم، جمع این دو ستون باید باهم برابر باشد. در ادامه به معرفی این دو ستون و اقلام درج‌شده در هر یک از آن‌ها می‌پردازیم.
1) ستون دارایی‌ها
در ستون دارایی‌ها که در سمت راست گزارش درج شده است، تمامی دارایی‌های یک واحد اقتصادی (در اینجا، یک شرکت) به ترتیب ثبت می‌شود. هر چه میزان نقدینگی یک دارایی بالاتر باشد، یعنی راحت‌تر بتوان آن را به وجه نقد تبدیل کرد، آن دارایی در اولویت بالاتری قرار می‌گیرد. بدیهی است که هر چه میزان نقدینگی یک دارایی پایین‌تر و امکان تبدیل آن به وجه نقد دشوارتر باشد، آن دارایی در اولویت پایین‌تری قرار می‌گیرد. بنابراین ستون دارایی از دو بخش تشکیل می‌شود:
دارایی‌های جاری: دارایی‌هایی هستند که بالاترین میزان نقدینگی را دارند. وجوه نقد، معادل‌های نقدی، دارایی‌هایی که سررسید آن‌ها کمتر از سه ماه است، اوراق بهادار قابل فروش، حساب‌های قابل دریافت، فهرست موجودی کالا و … در این دسته قرار می‌گیرند.
دارایی‌های غیر جاری: دارایی‌هایی هستند که میزان نقدینگی پایین‌تری دارند. دارایی‌های ثابت یک شرکت نظیر کارخانه و تجهیزات، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدتی که در کمتر از یک سال قابل تبدیل به وجه نقد نیستند، دارایی‌های نامشهود و … در این دسته قرار می‌گیرند.
2) ستون بدهی‌ها و سرمایه‌ها
در ستون بدهی‌ها و سرمایه‌ها که در سمت چپ گزارش درج شده است، تمامی بدهی‌ها و سرمایه‌های یک شرکت به تفکیک درج می‌شود. بدهی‌ها نیز بسته به اینکه سررسید آن‌ها کمتر یا بیشتر از یک سال باشد، در دو دسته متفاوت قرار می‌گیرند. این دو دسته عبارت‌اند از:
بدهی‌های جاری: بدهی‌هایی هستند که سررسید آن‌ها کمتر از یک سال است. حساب‌های قابل پرداخت یا هزینه‌ای که یک شرکت بابت دریافت کالا یا خدمات لازم است به تأمین‌کنندگان بپردازد، بدهی وام‌های بانکی، دستمزدها، هزینه‌های اجاره و مالیات، سود سهام قابل پرداخت و … در این دسته قرار می‌گیرند.
بدهی‌های غیر جاری: بدهی‌هایی هستند که سررسید آن‌ها بیشتر از یک سال است. پرداختی‌های بلندمدت، بدهی‌های معوق یک شرکت، تسهیلات مالی دریافتی بلندمدت، بدهی‌های مالیاتی و … در این دسته قرار می‌گیرند.
در ستون سرمایه‌ها نیز که در واقع همان بخش دوم ستون سمت چپ است، تمامی مبلغی که متعلق به صاحبان سهام است درج می‌شود. اگر تمامی دارایی‌های یک شرکت را در نظر بگیریم و تمامی بدهی‌های شرکت به غیر از صاحبان سهام را از آن کسر کنیم، مبلغ باقی‌مانده می‌شود سرمایه آن شرکت که به آن دارایی خالص شرکت نیز می‌گویند.
اما هنگام تجزیه و تحلیل بیلان مالی، کدام‌یک از اقلام فوق بیشترین اهمیت را دارند؟ در ادامه مطلب به این پرسش پاسخ می‌دهیم.
مهم‌ترین اقلام ترازنامه در تجزیه و تحلیل
مدیران شرکت‌های رو به رشدی که برای بهره‌مندی از خدمات مشاوره حسابداری به یک شرکت حسابداری مراجعه می‌کنند، به‌خوبی می‌دانند که ترازنامه مهم‌ترین گزارشی است که برای ارزیابی وضعیت شرکت خود لازم است ارائه دهند. اما در خود صورت وضعیت مالی نیز اقلامی وجود دارند که در تجزیه و تحلیل کامل وضعیت شرکت، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
بدهی‌های جاری، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، دارایی‌های جاری و … همگی اقلام مهمی در تجزیه و تحلیل ترازنامه هستند. اما از نظر کارشناسان، وجه نقد مهم‌ترین جزء صورت وضعیت مالی یک شرکت بوده که لازم است بادقت مورد بررسی قرار گیرد.
نمونه ترازنامه
در ادامه می‌توانید نمونه‌ای از یک بیلان مالی را مشاهده کنید. بدون شک با دانشی که تا به اینجای مطلب آموخته‌اید، به‌راحتی می‌توانید انواع اجزا و اقلام این صورت وضعیت مالی را شناسایی کنید.
نحوه تنظیم ترازنامه
برای تنظیم بیلان مالی ابتدا لازم است اجزای ترازنامه را رعایت کنید. در ابتدا عنوان ترازنامه شامل نام کامل واحد اقتصادی، نام و تاریخ گزارش را به ترتیب زیر هم بنویسید. سپس گزارش را به دو نیمه چپ و راست تقسیم کرده و بدین ترتیب ستون دارایی‌ها را از ستون بدهی‌ها و سرمایه‌ها جدا کنید. اگر دقت کرده باشید، صورت وضعیت مالی شبیه به حرف T است. البته می‌توانید بیلان مالی خود را به شکل گزارش هم تهیه کنید و همه ستون‌ها را زیر هم قرار دهید، اما این نوع چینش در کشورمان چندان رایج نیست و کاربرد آن بیشتر برای مقایسه چند صورت وضعیت مالی باهم است.
پس از اینکه اجزای ترازنامه را رعایت کردید، نوبت می‌رسد به درج اقلام صورت وضعیت مالی که آن‌ها را بالاتر به تفکیک توضیح دادیم. در ستون سمت راست (دارایی‌ها)، دارایی‌های جاری و غیر جاری شرکت را به ترتیب درج کنید. دارایی‌هایی که بالاترین میزان نقدینگی را دارند در اولویت‌های نخست قرار دهید. در ستون سمت چپ (بدهی‌ها و سرمایه‌ها) نیز ابتدا بدهی‌های جاری و غیر جاری شرکت را درج کنید. سپس سرمایه‌ها یا همان دارایی‌های خالص شرکت را در ادامه و به تفکیک درج کنید.
در پایان نیز تنها کافی است اقلام هر ستون را جمع بزنید و مجموع را پایین هر ستون بنویسید. یادتان باشد که مجموع اقلام ستون دارایی‌ها باید با مجموع اقلام ستون بدهی‌ها و سرمایه‌ها برابر باشد. اگر به نتیجه برابر دست یافتید، معنایش این است که محاسبات خود را به‌درستی انجام داده‌اید.
نکته ۱: برای تنظیم صورت وضعیت مالی بهتر است از نرم‌افزار اکسل استفاده کنید. این‌گونه دیگر لازم نیست اعداد و ارقام را یک به یک با ماشین‌حساب جمع بزنید!
نکته ۲: اگر نیاز به راهنمایی تخصصی یا مشاوره حسابداری دارید، بهترین کار این است که از یک شرکت حسابداری متخصص کمک بگیرید.
کلام آخر
تنظیم ترازنامه یکی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین اقدامات در جهت پیشرفت شرکت رو به رشد شماست. اگر می‌خواهید صورت وضعیت مالی شرکت خود را با جزئیات کامل تجزیه و تحلیل کرده، خطاهای مالی را شناسایی و رفع کنید و متعاقباً زمینه رشد و پیشرفت شرکتتان را فراهم آورید، منطقی‌ترین کار این است که از خدمات مشاوره حسابداری بهره‌مند شوید. شرکت حسابداری تدبیر حساب تجربه یک دهه همکاری موفق با صنایع مختلف را در کارنامه خود دارد. با کارشناسان خبره و مسئولیت‌پذیر شرکت حسابداری تدبیر حساب می‌توانید از جزئیات کامل صورت وضعیت مالی شرکت خود آگاه شوید، تمامی خطاهای مالی را رفع کرده و با برگزیدن استراتژی صحیح مدیریت امور مالی، علاوه بر جلوگیری از بروز مشکلات مالی و مالیاتی، رؤیای رشد روزافزون شرکت خود را به واقعیت تبدیل کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.