ماده 57 قانون مالیات های مستقیم و تفسیر تبصره های آن
مالیات بخشی از درآمد دولت‌ها است که برای ارائه انواع خدمات اجتماعی از افراد مختلف در جامعه اخذ می‌شود. برای رفع هرگونه ابهام و پیچیدگی و انجام دقیق دریافت مالیات از مودیان، هر کشوری قوانین مالیاتی مربوط به خود را دارد. در ایران نیز قوانین مشخصی وجود دارد که تحت نظارت سازمان امور مالیاتی اجرا می‌شود. این قوانین که تنوع بسیاری دارند، به دو دسته مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می‌شوند. سازمان امور مالیاتی سالیانه درمورد برخی از قوانین مالیاتی (مستقیم یا غیر مستقیم) بخشنامه‌هایی صادر می‌کند که مودیان مربوطه باید براساس آنها اظهارنامه خود را تکمیل نمایند.
این امر پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و ممکن است مودیان را دچار چالش و اشباه کند. اشتباهاتی که می‌تواند جرائم مالیاتی بعضا سنگینی را به‌دنبال داشته باشد. به همین دلیل به مودیان توصیه می‌شود هنگا تنظیم اظهارنامه مالیاتی خود از مشاوره مالیاتی کمک بگیرند تا از هرگونه ضرر و زیان احتمالی مصون بمانند. ماده ۵۷ قانون مالیات های مستقیم یکی از پیچیدگی‌های خاص موجود در قوانین ایران است که معمولا مودیان مربوط به آن دچار سردرگمی می‌شوند. در ادامه سعی می‌کنیم ابهامات موجود در این ماده را به‌اختصار توضیح دهیم.
مالیاتهای مستقیم چیست؟
ممکن است در قوانین مالیاتی کشورها تعاریفی با جزئیات متفاوت داشته باشد اما به‌طور کلی به مالیاتی گفته می‌شود که از درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی مطابق با مواد مختلف قوانین اخذ می‌شود. مالیات مستقیم در مقابل مالیات غیرمستقیم قرار می‌گیرد که از مصرف و خرید خدمات و کالاها دریافت می‌شود. درواقع به این دلیل به این نوع مالیات مستقیم گفته می‌شود که بدون واسطه و به‌صورت مستقیم از درآمدها کسب می‌شود. در ایران بر هر درآمدی که یک شخص حقیقی یا حقوقی در طول سال کسب می‌کند مالیات مستقیم تعلق می‌گیرد. ضمن اینکه اشخاص حقیقی و حقوقی باید در عوض هزینه دولت در حفظ اموال و دارایی‌های آنها به دولت مالیات پردازند.
باید توجه داشت که نفس دریافت مالیات از سوی دولت‌ها ضمن کسب درآمد به‌منظور ارائه خدمات اجتماعی و بهبود رشد اقتصادی، برقراری عدالت اجتماعی است. به این معنی که اشخاص حقیقی و حقوقی متناسب با درآمد و خدماتی که دریافت می‌کنن به دولت مالیات می‌دهند. در اصلاح مواد مختلف قانون مالیاتهای مستقیم این بخش کانون توجه بوده تا از همه افراد عادلانه مالیات اخذ شود. اما اینکه تاچه حد این هدف کسب شده باشد بحث دیگری است.
به‌این ترتیب مالیات مستقیم به دو دسته عمده تقسیم می‌شود:
1- مالیات بر دارایی
به دو صورت مالیات بر تمبر (حق تمبر) و مالیات بر ارث اخذ می‌شود
2- مالیات بر درآمد
ممکن است فرد از منابع مختلف درآمد داشته باشد. مالیات بر درآمد در ایران به دو صورت اخذ می‌شود. اول اینکه از هر درآمد جداگانه مالیات دریافت شود. مورد دوم اینکه از کل درآمدهای سالیانه افراد جمعا مالیات دریافت شود. این مالیات خود شامل بخش‌های زیر است:
- بر درآمد املاک
- بر کشاورزی
- بر درآمد حقوق
- بر مشاغل
- اشخاص حقوقی
ماده ۵۷ قانون مالیات های مستقیم ذیل باب سوم که مالیات بر درآمد است قرار گرفته و بر درآمد حاصل از ملک تعلق می‌گیرد.
تفسیر ماده ۵۷ قانون مالیات های مستقیم
متن ماده ۱۵۷ مالیات های مستقیم به این شرح است:
«در مورد شخص حقيقي كه هيچ گونه درآمدی ندارد تا ميزان معافيت مالياتی درآمد حقوق موضوع ماده 84 قانون مالیاتهای مستقیم از درآمد مشمول ماليات سالانه مستغلات از ماليات معاف و مازاد طبق مقررات اين فصل مشمول ماليات می‌باشد. مشمولان اين ماده‌بايد اظهارنامه مخصوصی طبق نمونه‌ای كه از سازمان امور مالیاتی كشور تهيه خواهد شد به اداره امور مالياتی محل وقوع ملك تسليم و اعلام‌نمايند كه هيچ گونه درآمد دیگری ندارند. اداره امور مالیاتی مربوط بايد خلاصه مندرجات اظهارنامه مودی را به اداره امور مالياتي محل سكونت مؤدی ارسال‌دارد و در صورتي كه ثابت شود اظهارنامه مودی خلاف واقع است ماليات متعلق به اضافه يك برابر آن به عنوان جريمه وصول خواهد شد. در اجراي‌حكم اين ماده حقوق بازنشستگی و وظيفه دريافتی و جوایز و سود ناشی از سپرده‌های بانكی درآمد تلقی نخواهد شد.»
بله، متن ماده بسیار پیچیده و عجیب و پر ابهام است. اما ما آن را برای شما ساده می‌کنیم. این ماده مربوط به معافیت مالیاتی گروهی از صاحبان املاک تحت اجاره می‌شود. افرادی که درآمدی از ملک خود کسب می‌کنند اما درآمد دیگری به‌غیر از اجاره‌ای که از ملک‌شان دریافت می‌کنند ندارند، مشمول معافیت مالیاتی ذکر شده در ماده ۸۴ قانون مالیاتهای مستقیم می‌شوند. (برای آگاهی از روش محاسبه مالیات اجاره مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم)
این ماده همچنین سه تبصره دارد که عبارتند از:
تبصره 1 ماده 57 قانون مالیات های مستقیم
حكم اين ماده در مورد فرزندان صغيری كه تحت ولايت پدر باشند جاري نخواهد بود.
تبصره 2 ماده 57 قانون مالیات های مستقیم
در صورتي كه ساير درآمدهاي مشمول ماليات ماهانه مؤدی كمتر از مبلغ مذكور در اين ماده باشد آن مقدار از درآمد مشمول ماليات‌اجاره املاك كه با ساير درآمدهاي مؤدي بالغ بر مبلغ فوق باشد معاف و مازاد طبق مقررات اين فصل مشمول مالیات خواهد بود.
تبصره 3 ماده 57 قانون مالیات های مستقیم
مؤديان موضوع اين فصل در صورتي كه فرزند معلول يا عقب‌مانده‌ای كه قادر به كار نباشد در تكفل خود داشته باشند علاوه بر ساير‌معافيت‌هاي مذكور در اين فصل كه حسب مورد از آن استفاده خواهند نمود ماهانه تا ده هزار ريال از درآمد مشمول ماليات اجاره املاك آنها به ازاء هر‌يك از پرداخت ماليات معاف مي‌شود.
معافیت ماده 57 قانون مالیات های مستقیم
در شرح ماده 84 قانون مالیاتهای مستقیم که در بخش مالیات بر درآمد حقوق قرار می‌گیرد آمده است که: «ميزان معافيت ماليات بردرآمد سالانه مشمول ماليات حقوق از يك يا چند منبع، هر ساله در قانون بودجه سنواتی مشخص مي‌شود.» به این معنی که هرساله در قانون بودجه سنواتی سقف حقوق دریافتی افراد (از یک یا چند شغل) که مشمول مالیات بر درآمد حقوق نمی‌شود مشخص خواهد شد. به‌این ترتیب در صورتی که موجر، درآمد دیگری به‌غیر از اجاره ملک خود نداشته و سقف اجاره دریافتی او معادل سقف معافیت درآمد حقوق مشمول مالیات باشد، از پرداخت مالیات بر اجاره معاف خواهد بود. نکته مهم در این ماده، الزام پرداخت مالیات برای درآمد مازاد نرخ معافیت اعلام شده است.
نکته مهم نهایی این است که ماده ۵۷ اظهارنامه مخصوص به‌خود را دارد و شرط برخورداری از معافیت این ماده، تسلیم اظهارنامه آن در موعد مقرر است.
کلام آخر
درنظر داشته باشد، شروط برخورداری از این معافیت ماده ۵۷ قانون مالیات های مستقیم پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و درصورت تسلیم اظهارنامه این ماده و اثبات عدم برخورداری از شروط، مودی به پرداخت جریمه علاوه‌بر اصل مالیات محکوم خواهد شد. چراکه چنین اشتباهی به معنای فرار مالیاتی است. بنابراین کمک گرفتن از مشاور مالیاتی پیش از تنظیم اظهارنامه ماده ۵۷، می‌تواند مودیان را از هرگونه اشتباه و ضررهای احتمالی دور نگه دارد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.