مشمولین حقیقی ماده ۸۱ قانون مالیات های مستقیم و معافیت های آن
در قوانین مالیاتی ایران، معافیت‌های مالیاتی معمولا در حوزه فعالیت‌هایی که نیاز به حمایت دارند، ارائه می‌شود. این حمایت نوعی ابزار تشویقی برای گسترش کسب و کارهای معاف از مالیات است. این فعالیت‌ها نیز معمولا در شاخص‌های کسب و کار در بین اعضای اصلی زنجیره ارزش‌ها قرار می‌گیرند، در رشد اقتصادی کشور نقش مثبتی داشته و در حوزه صادرات، بازرگانی، تولید و تجارت موثرند. ضمن اینکه حمایت دولت از این مشاغل، می‌تواند به رونق اشتغال نیز بیانجامد.
همه این موارد باعث شده است تا مشاغل مشمول ماده ۸۱ قانون مالیات های مستقیم معاف از مالیات باشند. این فعالیت‌ها که به طور کلی در حوزه کشاورزی قرار می‌گیرند، عمدتا حاشیه سود چندانی ندارند، استهلاک دارایی‌ها در آنها بالا است و سرمایه‌گذاری پر رونقی شامل حال‌شان نیست. بنابراین معافیت مالیاتی به عنوان ابزار حمایتی و تشویقی وارد عمل می‌شود. البته مباحثی در خصوص درآمد حاصل از صادرات محصولات کشاورزی و میزان مالیاتی که به آن تعلق می‌گیرد نیز وجود دارد که جزئیات آن را مشاوران مالیاتی بهتر می‌توانند دراختیار مشمولین این قانون قرار دهند.
مشمولین حقیقی ماده ۸۱ قانون مالیات مستقیم
متن ماده ۸۱ قانون مالیاتهای مستقیم به این شرح است: «درآمد حاصل از کلیه فعالیتهای کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگلها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات معاف میباشد. دولت مکلف است مطالعات و بررسیهای لازم را در زمینه کلیه فعالیت های کشاورزی و آن رشته از فعالیتهای مزبور که ادامه معافیت آنها ضرورت داشته باشد معمول و لایحه مربوط را حداکثر تا آخر برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.»
قانون‌گذار در خصوص این ماده قانون، مواکدا معافیت مذکور را تنها شامل حال مشاغل مطرح شده می‌داند و تسری آن را به هر گونه فعالیت مشابه، مرتبط، تکمیلی و جانبی این مشاغل منع می‌کند. برای مثال معافیت مطرح شده در ماده ۸۱ قانون مالیات شامل حال فعالیت کشتارگاه‌ها و کارخانه‌جات تولید خوراک دام و طیور نمی‌شود. البته ممکن است معافیت‌های دیگری که مرتبط به سایر ماده قانون‌های مالیاتهای مستقیم است، شامل حال برخی از مشاغل تولیدی گردد. برای مثال کارخانه‌جات و کارگاه‌های تولیدی خوراک دام و طیور مشمول معافیت ماده 132 قانون مالیاتهای مستقیم می‌شوند.
درخصوص تعریف فعالیتهای کشاورزی و آنچه مد نظر قانون‌گذار است، این گروه فعالیت‌ها در چهار زیر گروه تقسیم می‌شود:
- زراعت
- شیلات و ماهیگری
- دام و طیور
- جنگلها و مراتع (منابع طبیعی)
در این تعریف به طور کلی فعالیتهای کشاورزی به مشاغلی گفته می‌شود که طی آنها گیاهان یا حیوانات اهلی با هدف تولید و توسعه اقتصادی پرورش داده می‌شوند.
چرا فعالیتهای کشاورزی معاف از مالیات‌اند؟
ماده ۸۱ قانون مالیات های مستقیم، طی سال‌های گذشته در مجامع مختلف دولتی و اجتماعی موضوع بحث و اختلاف بوده است. بسیاری بر این باورند که معافیت‌های مالیاتی ارائه شده در حوزه مشاغل کشاورزی، تاثیر حمایتی لازم را از صاحبان آسیب‌پذیر این مشاغل ندارد و بیشتر مورد استفاده صاحبان کلان مشاغل این حوزه قرار می‌گیرد. اما موافقان، بر ادامه چنین حمایت‌هایی از حوزه کشاورزی اصرار دارند چرا که مشاغل مشمول این ماده را از مشاغل پایه و موثر در رشد اقتصادی می‌دانند. بر اساس همین مخالفت‌ها و موافقت‌ها، زمزمه‌هایی برای تصویب قانونی در لغو این ماده در سال ۹۹ شنیده می‌شد اما در نهایت به لغو معافیت‌های برخی مشاغل تولیدی خارج از حوزه کشاورزی انجامید. به‌این ترتیب طبق پیشنهاد کمیسیون اقتصادی مجلس، سازمان امور مالیاتی کشور از سال ۹۹ تمامی تعاونی‌های تولیدی سودآور غیرکشاورزی را مشمول پرداخت مالیات بر درآمد اعلام نمود.
معافیت های ماده 81 قانون مالیات
به موجب ماده ۱ آئین نامه اجرایی لایحه قانون واگذاری و احیای اراضی در جمهوری اسلامی ایران، کشاورزی عبارت است از بهره‌برداری از آب و زمین به منظور تولید محصولات گیاهی و حیوانی از قبیل زراعت، باغداری، درختکاری مثمر و غیر مثمر، جنگل کاری، جنگلداری، پرورش طیور، زنبور عسل و آبزیان. بنابر این تعریف کشاورزی شامل فعالیت‌هایی می‌شود که طی آن محصولاتی قابل استفاده توسط غیر تولید می‌شود. این محصولات که عموما نیاز بخش خوراک جامعه را پوشش می‌دهند، ممکن است جنبه زیر ساخت یا ملزومات تولید محصولات خوراکی را داشته باشند. البته باید اضافه کرد که زیرشاخه‌های تعریف شده ذیل عنوان کشاورزی هر کدام تعاریف مشخصی دارند و باید در منابع و مستندات این ماده قانون بررسی کرد که مشمول معافیت ماده ۸۱ قانون مالیاتهای مستقیم می‌شوند یا خیر.
برای مثال پرورش گل محمدی، با خزانه این نوع محصول در زمین و به‌صورت باغ (واقع در زیر گروه زراعت) مشمول معافیت این ماده می‌شود اما پرورش آن در گلدان شامل حال این معافیت نمی‌گردد. ضمن اینکه ممکن است در یکی از زیر شاخه‌ها میزان تولید و نوع تولید نیز برای قرار گرفتن ذیل ماده قانون مهم باشد. گاهی نیز اعمال معافیت این ماده در بخش‌های مختلف از یک زیرشاخه با هدف متفاوت صورت می‌گیرد. برای مثال دامداری سنتی به‌منظور گسترش عدالت اجتماعی و دامداری صنعتی با هدف جذب هرچه بیشتر سرمایه‌گذاری در این حوزه مشمول این معافیت می‌شوند.
بخشنامه‌های صادره بر ماده ۸۱ قانون مالیات های مستقیم
درمورد این ماده و مشاغل مشمول آن، بخشنامه‌هایی در تاریخ‌های مختلف صادر شده تا در مورد نحوه و شرایط اجرای آن، شفاف‌سازی‌های لازم صورت گیرد. این بخشنامه‌ها عبارتند از:
- بخشنامه شماره ٣٨-٩٦-٢٠٠ مورخ ١٣-٠٣-٩٦: وجوه دريافتی اشخاص فوق از بيمه بابت جبران خسارت وارده به فعاليت‌های مشمول معافيت ماده ٨١ ، به عنوان درآمد معاف از ماليات است.
- بخشنامه شماره ٨٥٣٠ مورخ ٢٧-٠٢-٨٢ : شركت‌های دولتی نيز مشمول معافيت ماده ٨١ می‌شوند.
- بخشنامه شماره ٢٦١٢-٨٠ مورخ ٢١-٠٣-٨١ : به طور کلی کشاورزی فعالیتی است که در جریان آن گیاهان یا حیوانات اهلی با هدف تولید اقتصادی پرورش داده می‌شوند.
ضمن اینکه در شرح و تفسیر ماده ۸۱ قانون مالیاتهای مستقیم، شورای عالی مالیاتی در تاریخ ۱۱-۲-۹۶ رایی به این شرح صادر کرد: «شركت‌های تعاونی توليد روستايی و اتحاديه های آنها كه فعاليت آنها طبق اساسنامه جزو فعاليت‌های معاف ماده ٨١ باشد، مشمول معافيت ماده ١٣٣ می‌باشند.»
کلام آخر
باتوجه به آنچه مطرح شد، معافیت‌های مشمول ماده ۸۱ قانون مالیاتهای مستقیم نیز شرایط خاص خود را دارند و تغییرات اعمال شده در این ماده قانون نیز زیاد است. درنتیجه اگر فعال در یکی از مشاغل ذکر شده در این ماده قانون هستید، بهتر است درخصوص امور مالیاتی خود از خدمات مشاوره مالیاتی کمک بگیرید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.