صورت معامعلات فصلی چیست و نحوه ارسال گزارش فصلی

یکی از روش‌های نوینی که سازمان امور مالیاتی کشور برای جلوگیری از فرار مالیاتی ایجاد کرده، صورت معاملات فصلی است. تمرکز اصلی این ابزار بر روی برخی از مشاغل بوده و مشمولان آن باید هر سه ماه یک بار، معاملات خود را در این سامانه به روزرسانی کنند.

پس اگر شما هم جزو کسانی هستید که باید در سامانه ارسال معاملات فصلی اطلاعات تجاری خود را وارد کنید، این مطلب را از دست ندهید. چرا که صفر تا صد از مراحل ثبت‌نام تا ارسال گزارشات را به صورت تصویری و گام‌به‌گام آموزش داده‌ایم. (اگر در زمینه مسائل مالیاتی و حسابداریر نیاز به مشاوره دارید، مشاوران ما در شرکت حسابداری تدبیر حساب آماده راهنمایی شما هستند)

صورت معاملات فصلی چیست؟

همان طور که از اسم این اصطلاح مشخص است، مودیان مالیاتی اعم از حقیقی یا حقوقی موظف هستند تمامی صورتحساب‌های مبادلات و معامله‌های خود را در بازه زمانی سه ماه ارسال کنند. این کار فقط به صورت الکترونیکی و ثبت در سامانه تعریف شده توسط سازمان امور مالیاتی انجام گیرد.

ارسال گزارش معاملات فصلی اجباری بوده و بر اساس ماده 169 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم است. طبق این قانون مشمولان باید در طی سال، 4 بار گزارشات خود را ارسال کنند. در واقع هر یک از گزارش‌ها با شروع هر فصل از سال خورشیدی، آغاز و با اتمام فصل به انتهای خود می‌رسد.

نکته مهم بعدی این که برای درج اطلاعات در سامانه داشتن کد اقتصادی طرف معامله الزامی است. در صورتی که خرید و فروش با افراد حقیقی انجام شده که شماره اقتصادی ندارند، می‌توان کد ملی آن‌ها را جایگزین کرد.

انواع گزارشات معاملات فصلی

گزارش‌هایی که باید به صورت فصلی در سامانه ثبت و ارسال شود، بر اساس نوع اطلاعات به 10 گروه زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

• گزارش صادرات
• گزارش واردات
• گزارش عرضه به مصرف‌کننده نهایی
• گزارش دریافت قراردادها
• اطلاعات پرداخت قراردادها
• گزارش فروش
• گزارش پیش فروش
• گزارش خرید
• گزارش اجاره
• گزارش حق العمل کاری و مدیریت پیمان

مزایای قانون ارسال صورت معاملات فصلی

مهم‌ترین مزیت این قانون، شفافیت و روشن شدن معاملات کسب و کارها و پیشگیری از فرارهای مالیاتی متخلفین است. همچنین از آن جایی که ارسال اطلاعات به صورت بر خط (آنلاین) بوده و نیازی به رفت‌وآمد به سازمان مالیاتی ندارد، در وقت و زمان صرفه‌‌جویی می‌شود.

به علاوه، در فرآیند تکمیل اطلاعات افراد دیگر به جز مودی مالیاتی دخالتی ندارد، بنابراین درصد اشتباه به حداقل رسیده و پرونده‌های شکایتی به طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند. این موضوع خود باعث می‌شود تعداد پرونده‌های هیئت‌های حل اختلاف امور مالیاتی و اقتصادی نیز کمتر شود.

مهلت ارسال صورت معاملات فصلی در سال 1401

یکی از وظایف اصلی حسابداران در پایان هر فصل، ارسال گزارش فصلی در زمان مشخص شده است. کوتاهی در این امر ممکن است دردسرهای زیادی را برای او و مجموعه کاری داشته باشد. طبق ماده 169 از قانون مالیات‌های مستقیم مهلت ارسال لیست معاملات فصلی هر کسب‌وکار مشمول، حداکثر 45 روز پس از پایان آن فصل است. به عبارتی دیگر ثبت و ارسال گزارشات نهایتا تا یک ماه و نیم بعد از اتمام فصل موردنظر است. بنابراین مهلت قانونی برای ارسال اطلاعات به تفکیک هر فصل به شرح زیر است.

جدول آخرین مهلت ارسال صورت معاملات فصلی سال 1401

 

آخرین مهلت زمان ارسال معاملات فصلی سال 1401

مهلت ارسال معاملات فصلی بهار 1401	شنبه 15 مرداد 1401
مهلت ارسال معاملات فصلی تابستان 1401	یکشنبه 15 آبان 1401
مهلت ارسال معاملات فصلی پاییز 1401	یکشنبه 16 بهمن 1401
مهلت ارسال معاملات فصلی زمستان 1401	شنبه 16 اردیبهشت 1402

آیا امکان تمدید زمان ارسال گزارشات صورت معاملات فصلی وجود دارد؟

گاهی در برخی شرایط خاص یا برخی از مشاغل و به صلاحدید سازمان امور مالیاتی، زمان ارسال معاملات ممکن است تمدید شود. مثلا در ایام کرونا این اتفاق افتاد. چرا که به دلیل تعطیلی‌های فراوان بسیاری از کسب‌وکارها متضرر شده بودند بنابراین مهلت ارسال به تعویق افتاد. لازم به ذکر است، اگر زمان ارسال هر یک از سررسیدهای مالیاتی تغییر کند یا تمدید شود، اطلاعیه آن در سامانه سازمان امور مالیاتی درج خواهد شد.

مشمولین ارسال گزارشات فصلی

بر اساس تبصره 3 ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم سه دسته از کسب‌وکارها مشمول این قانون می‌شوند. این گروه‌ها موظف هستند در مهلت اعلام شده، گزارشات خود را در سامانه ثبت و ارسال کنند. این مشاغل عبارتند از:

1. همه اشخاص حقوقی (صاحبین شرکت‌ها)
2. صاحبان کسب‌وکاری که مشمول اجرای قانون مالیات بر ارش افزوده هستند.
3. تمامی اشخاص حقیقی که در بند الف و ب موضوع ماده 2 از آیین نامه اجرایی ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم قرار می‌گیرند. اسامی این مشاغل در جدول زیر آمده است.

 

جدول مشاغل بند الف و ب ماده 169 مشمول ارسال گزارش فصلی

عنوان شغل	بند الف	بند ب
دارندگان کارت بازرگانی	*
تمامی واردکنندگان و صادرکنندگان	*
مؤسسات حسابرسی و دفترداری	*
صاحبان کارخانه های دارای جواز تاسیس و پروانه بهره برداری	*
صاحبین هتل‌ها	*
مراکز آموزشی	*
ارائه دهندگان خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای	*
صاحبان بیمارستان‌ها و زایشگاه‌ها و…	*
وکلا		*
عاملان فروش و فروشندگان آهن آلات		*
کارشناسان و مترجمان رسمی دادگستری		*
فروشندگان طلا و جواهر		*
صاحبان کارگاه های صنعتی		*
صاحبان دفاتر رسمی		*
صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای		*

 

نحوه گزارش قراردادها در معاملات فصلی

شیوه گزارش قراردادها در اینجا بر حسب این که کارفرما (دریافت کننده خدمت) یا پیمان‌کار (ارائه‌دهنده خدمت) باشید متفاوت بوده و به یکی از دو صورت زیر انجام می‌گیرد:

نحوه گزارش قراردادها برای کارفرما

موقع عقد قرارداد باید اطلاعات مربوط به آن را ارسال کنید. در این مرحله نیازی نیست اطلاعات بخش خرید را وارد کنید؛ بلکه کافی است مبلغی را که پرداخت کرده‌اید را درج کنید. سپس زمانی که فاکتور را از پیمان‌کار یا فروشنده دریافت کردید، قسمت خرید را پر کرده و در کادر مربوط به نوع کالا و خدمات اختصاصی، شماره قرارداد را وارد کنید.

نحوه گزارش قراردادها برای پیمان‌کاران

در هنگام عقد قرارداد، پیمانکار نیازی نیست گزارش و اطلاعات را ارسال کند. پس از عقد قرارداد، در بخش نوع کالا و خدمات اختصاصی، باید فاکتورهای خرید و دریافت خدمات و صورت وضعیت‌های تأیید شده را به همراه شماره قرارداد وارد کنید.

مراحل ارسال معاملات فصلی

نحوه ارسال گزارش معاملات فصلی به دو صورت آنلاین (بر خط) و آفلاین است. در شیوه آفلاین یا غیر برخط باید نرم‌افزار غیر بر خط را از سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی بخش صورت معاملات فصلی به این آدرس را دریافت کرده و اطلاعات را در آن وارد کنید.

اما در شیوه آنلاین باید وارد سامانه شده و پس از ثبت‌نام و اعتبارسنجی، کد کاربری و کلمه عبور برای شما از طریق پست ارسال خواهد شد. سپس می‌توانید مراحل ثبت گزارش را به شیوه زیر طی کنید.

مرحله 1. ورود به سامانه معاملات فصلی

در قدم اول برای ثبت صورت معاملات فصلی، ورود به سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی است.

مرحله 2. ورود به بخش صورت معاملات فصلی

از صفحه نخست سامانه، بخش صورت معاملات فصلی الکترونیکی را انتخاب کنید.

مرحله 3. ورود به سامانه صورت معاملات

همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، در این صفحه اطلاعاتی درباره معاملات فصلی و نحوه درج گزارش‌ها آورده شده است. پس از مطالعه، دکمه سامانه صورت معاملات را بزنید.

مرحله 4. درج اطلاعات کاربری

در صفحه پیش رو باید نام کاربری و کلمه عبور و عبارت امنیتی را در کادر سمت راست وارد کرده و سپس دکمه ورود را بزنید.

در این مرحله کار ورود به سامانه به اتمام می‌رسد. حال بر اساس این که چه گزارشی قرار است ارسال شود، یکی از گزینه‌ها را انتخاب می‌کنیم.

در ادامه مراحل ثبت گزارشات اصلی زیر را با شکل و به صورت گام‌به‌گام آموزش داده شده است.

• ثبت گزارش خرید
• ثبت گزارش فروش
• ثبت گزارش امتناع
• مشاهده سوابق صورت معاملات فصلی

ثبت گزارش خرید در سامانه معاملات فصلی

جهت ثبت این گزارش، باید گزینه گزارش خرید را انتخاب کنید. سپس دکمه ایجاد که در تصویر زیر با فلش آبی نشان داده شده را انتخاب کنید.

 

در مرحله بعد دکمه ثبت رکورد جدید را بزنید.

حال اطلاعات خواسته شده را وارد کنید. توجه داشته باشید که تکمیل تمامی کادرهای ستاره‌دار الزامی است.

پس از درج اطلاعات، چنانچه دکمه ثبت را بزنید، رکورد جدید ایجاد شده و در جدول به نمایش درخواهد آمد. با دو بار کلیک بر روی هر رکورد می‌توانید جزئیات آن را مشاهده کنید. اگر ثبت نهایی نکرده باشید می‌توان اطلاعات را ویرایش کرد.

در انتها اگر صحت اطلاعات خود مطمئن هستید دکمه ثبت نهایی را بزنید.

ثبت گزارش فروش در سامانه معاملات فصلی

تمامی مراحل درج این گزارش دقیقا مشابه ثبت گزارش خرید است. با این تفاوت که در صفحه ابتدایی از سامانه معاملات فصلی، قسمت گزارش فروش را باید انتخاب کرد. در این نوع گزارش، می‌توانید بر حسب مبلغ فاکتور خود، از روش عادی یا تجمعی اطلاعات را وارد و ثبت کنید.

توجه داشته باشید هم در ثبت گزارش خرید و هم فروش پس از ثبت نهایی و دریافت کد رهگیری امکان ویرایش اطلاعات وجود ندارد. بنابراین در ورود و صحت اطلاعات دقت کنید.

 

ثبت گزارش پرداخت امتناع

اگر مبلغ فاکتور در قسمت فروش از حد نصاب تعیین شده بیشتر است ولی خریدار حاضر نیست کد ملی، شماره اقتصادی خود را اعلام کند، کافی است به قسمت مشاهده / ویرایش امتناع رفته و اطلاعات او را وارد کنید. با گزارش امتناع مسئولیت مالیاتی از شما سلب شده و تکلیفتان را انجام داده‌اید.

 

مشاهده سوابق صورت معاملات فصلی

کافی است در این سامانه به بخش مشاهده سوابق بروید. سپس از پنجره پیش رو گزارشات معاملات درج شده خود را بر اساس کد رهگیری، فصل یا سال موردنظر یا شناسه و یا کل آن‌ها را ببینید. همچنین با انتخاب خلاصه گزارش جزئیات هر یک را مطالعه کنید.

وضعیت معاملات کوچک در لیست معاملات فصلی

یکی از تدابیری که سازمان امور مالیاتی برای حمایت از مشاغل کوچک در نظر گرفته تعیین حد نصاب برای معاملات کوچک است. بر این اساس طبق بند 14 از تبصره 3 ماده 169 ق.م.م هر کسب‌وکاری که در پایان هر فصل میزان معامله‌های آن از 5 درصد حد نصاب کمتر باشد، باید فاکتورهای خود را به صورت تجمیعی در صورت معاملات فصلی ثبت کنند. در نتیجه نیازی به وارد کردن بعضی از اطلاعات طرف دیگر معامله مثل شماره اقتصادی وجود ندارد.

طبق تصویب سازمان امور اقتصادی حد نصاب معاملات فصلی در سال 1401، به میزان یک میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. بنابراین 5% این مبلغ معادل 5 میلیون تومان خواهد بود. پس اگر مبلغ فاکتور مورد معامله در هر دوره از 5 میلیون تومان کمتر باشد، مودی مالیاتی می‌تواند فاکتورها به صورت تجمعی و در یک رکورد ثبت و ارسال کند.

شرایط معافیت در ارسال فهرست معاملات فصلی

در همین ماده قانون مالیات‌های مستقیم برخی از مشاغل را از ارسال گزارشات معاف کرده است که شامل موارد زیر می شوند:

لیست اصناف و مشاغل معاف از ارسال صورت معاملات فصلی

1. معامله با مشمولین ماده ۸۱ ( شاغلین در حوزه‌های دامپروری، پرورش ماهی، دامداری‌، زنبور عسل، کشاورزی و غیره)
2. فروش کالا و خدمات به مصرف‌کننده نهایی
3. خرید از کسب‌وکارهای مربوط به نهادها و ارگان‌های دولتی که نیاز نیست در سازمان امور مالیاتی ثبت نام کنند.
4. خرید و فروش با اشخاص حقیقی با حد نصاب «معامله‌های کوچک موضوع قانون برگزاری مناقصه‌ها» (با حد نصاب 5 درصد مبلغ که میزان آن در سال ۹۸، شانزده میلیون و چهارصد هزار ریال بوده است.)‌

علاوه بر این موارد، برخی دیگر از معامله‌های مودیان مالیاتی از ارسال معاملات فصلی معاف شده‌اند که عبارتند از:

• خرید و فروش یا حق تقدم سهام یا سهام الشرکه
• خرید و فروش و سود و کارمزد اوراق بهادار
• وجوه پرداختی بابت نگهداری ساختمان و حق شارژ محل فعالیت و نیز آبونمان‌های پرداختی
• هدایا و جوازهای بلاعوض و کمک‌ها
• حق عضویت اعضا احزاب، مجامع حرفه‌ای و نیز انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی و انجمن‌های دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح
• سود و کارمزد جریمه‌های صندوق تعاون، بانک‌ها و صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی، صندوق‌های قرض الحسنه و موسسه‌های اعتباری غیربانکی مجاز
• مبالغی که به عنوان جرائم و خسارات، انواع عوارض و مالیات (به غیر از مالیات و عوارض مالیات بر ارزش افزوده)، حق تمبر، ، حقوق گمرکی، حق ثبت و مواردی مانند این‌ها که به دستگاه‌های اجرائی پرداخت می‌شود.
• مبالغی که به عنوان مال الاجاره توسط کسب‌وکار دریافت می‌شود.

عدم ارسال لیست معاملات فصلی چه جرایمی دارد؟

ارسال اطلاعات فصلی اجباری بوده و در صورت عدم ثبت مشمول جریمه خواهند شد. در ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم، چنانچه مشمولین ارائه صورت معاملات فصلی در موعد مقرر، اقدام به ارسال گزارشات نکنند، باید معادل 1% از فهرستی که ارسال نکرده‌اند جریمه پرداخت کنند.

همچنین طبق قانون در صورت امتناع از دادن کد اقتصادی، استفاده از کد اقتصادی دیگری یا در اختیار قرار دادن کد اقتصادی خود به دیگری جریمه‌ای برابر با 10% از مبلغ معامله در نظر گرفته شده است.

 

تداخل زمان ارسال صورت مالی با صورت معاملات پایان سال

ممکن است ارسال گزارش صورت معاملات فصلی با دیگر سررسیدهای مالیاتی مانند عملکرد پایان سال تداخل زمانی داشته باشند. اما طبق قانون ارسال یکی از آن‌ها موجب سلب مسئولیت از عدم ارسال دیگری نیست. بنابراین باید هر کدام را جداگانه و در موعد مقرر ارسال کرد.

 

جمع‌بندی

صورت معاملات فصلی یکی از گزارش‌های مالیاتی است که باید مشمولان آن در طی سال 4 بار و حداکثر 45 روز بعد از پایان هر فصل خورشیدی در سامانه عملیاتی امور مالیاتی درج و ثبت کنند. این قانون از سال 95 به شکل رسمی در حال اجرا شدن است و هدف از آن شفافیت هر چه بیشتر و جلوگیری از تخلفات است.