اظهارنامه مالیاتی چیست و نحوه محاسبه مالیات علیالرأس چگونه است؟
یکی از عبارتهایی که معمولاً باعث اضطراب و نگرانی در فعالان صنفی، صاحبان مشاغل و کسبه بازار خواهد شد، اظهارنامه مالیاتی است. زیرا تجربه به این افراد نشان داده است که اشتباه در برخورد با این مقوله و عدم اطلاع صحیح از اینکه اظهارنامه مالیاتی چیست ، میتواند هزینه گزافی برای آنها به بار آورد. از طرفی دیگر به علل مختلفی، معمولاً افراد بدون دانش کافی و اشراف نسبت به تمام ابعاد موضوعات طرح شده حول اظهارنامه مالیاتی، وارد این وادی شده و تلاش میکنند تا در حد توان و دانش، امور مالیاتی خود را مدیریت کنند.
این باعث شده تا بسیاری از افراد اساساً بدون اینکه متوجه این موضوع باشند، در خطر جریمهها و تخلفات گرانقیمتی قرار بگیرند. بر همین مبنا در این یادداشت بر آن شدیم تا نگاهی جامع و شفاف به اظهارنامه مالیاتی داشته و مجموعه پاسخهایی را در جهت جواب دادن به این پرسش که اظهارنامه مالیاتی چیست مطرح کنیم. پس اگر خواهان این هستید که بدانید اظهارنامه مالیاتی چیست تا انتها با ما همراه باشید.
اظهارنامه مالیاتی چه کاربردی دارد؟
در یک راهبرد منطقی بهتر است تا در ابتدا به این پرسش پاسخ دهیم که اظهارنامه مالیاتی چه کاربردی دارد زیرا با درک کاربرد آن میتوان به راحتی در مورد ماهیت و مندرجات آن نیز توضیحات روشنی بیان کرد. کاربرد اظهارنامه در پروسه خوداظهاری مالی بوده و در واقع اساس و هسته این شیوه محاسبه مالیات است. پروسه خوداظهاری مالی یک نوسازی و پاسخ مناسب به مشکلاتی است که در پروسه مالیات علیالرأس وجود داشت.
محاسبه مالیات به شیوه علیالرأس به چه معناست؟
اولین و ابتداییترین روش در محاسبه مالیات که سابقه طولانی در میان تمام کشورها و ملتهای جهان دارد، شیوه علیالرأس است. در روش علیالرأس مرجع تصمیمگیری در مورد میزان مالیاتی که هر مؤدی باید پرداخت کند خود اداره مالیات و مأموران ذیصلاح آن هستند.
در این روش مأمور یا همان کارمند اداره مالیات با دایره روشنی از قواعد به حسابرسی و محاسبه اموال مؤدی پرداخته و در نهایت تعیین میکرد کل اموال به چه میزان بوده و نیاز است تا چند درصد اموال به عنوان مالیات پرداخت شود. در این روش مأمور اداره مالیات یا همان ممیز، نقش بسزایی در محاسبه و تخمین میزان مالیات دارد. اما با گذشت زمان مشخص شد که این روش به حد کفایت کاربردی نیست؛ علل ناکارآمدی روش مالیات علیالرأس بر دو دسته هستند:
- ضعف و ناتوانی دستگاه نظارتی یا همان اداره مالیات در رسیدگی به حجم بالایی از مؤدیان یک مشکل اساسی محسوب میشد. در این روش چون رسیدگی و حسابرسی جداگانه ممیزی در هر واحد صنفی مورد نیاز است، اداره امور مالیاتی به تعداد زیادی نیرو برای انجام این کار نیاز داشته و در عمل این بشدت هزینهها و زمانبر است.
- رسیدگی به شیوه علیالرأس با بیعدالتیهای مختلفی همراه بود. در این روش چون خوداظهاری مبنای تصمیمگیری نبود، ممیزیهای اداره امور مالیاتی به علل مختلفی ممکن بود در محاسبه اموال و درآمدهای مؤدی دچار خطا شده و هزینهای غیرواقعی و اضافی را بر او تحمیل کنند.
این دو دسته از مشکلات زمینهساز هجرت دستگاههای اجرایی و دولتهای مختلفی از شیوه علیالرأس به سیستم خوداظهاری مالیاتی شد.
شیوه کار در خوداظهاری مالیاتی به چه شکل است؟
اما در خوداظهاری مالیاتی همانطور که از نام آن مشخص است، مبنای اولیه تصمیمگیری در مورد میزان مالیات و محاسبه آن اظهارات خود مؤدی است. در این روش با تعیین سررسیدهای متفاوتی افراد در یک فرآیند داوطلبانه به کمک برگه اظهارنامه مالیاتی به اداره امور مالیات مراجعه کرده و تعیین میکنند که در هر سال مالی چه مقدار مالیات پرداخت کنند.
پس از این اداره امور مالیاتی که در یک پروسه بررسی که معمولاً با سختگیری خاصی همراه نیست اظهارات مؤدی را که در اظهارنامه مالیاتی طرح شده است بررسی کرده و پس از تأیید آن مهلت خاصی را برای پرداخت مالیات تعیین خواهد کرد. معمولاً شانس رد شدن اظهارنامه مالیاتی در صورت پیروی از قواعد و قوانینی که در تنظیم آن وجود دارد، شاید کمتر از پنج یا ده درصد باشد. در نظر داشته باشید که در صورت امتناع مؤدی از حضور داوطلبانه در پروسه خوداظهاری مالیاتی، جریمههای خاصی برای او در نظر گرفته شده است.
همچنین در برخی موارد و تابع شرایط خاصی، ممکن است سازمان با جریمه شما، شیوه محاسبه مالیات شما به شیوه علیالرأس تبدیل کند! این یعنی ممکن است اظهارات شما از دایره اعتبار خارج شده و شخص ممیزی در مورد مالیات درآمد یا اموال شما تصمیمگیری کند.
ماهیت اظهارنامه مالیاتی چیست؟
حال که متوجه شدید اظهارنامه مالیاتی چه کاربردی داشته و تا چه حد در پروسه خوداظهاری مالیاتی اهمیت دارد، نوبت آن است تا خود ماهیت اظهارنامه را بررسی کنیم. اظهارنامه مالیاتی یک فرم در قالبی مشخص و قانونی است که بر مبنای مندرجات آن، مؤدی اظهار میکند که جزئیات یک سال مالی او از جه قرار است.
یک مؤدی مؤظف است تا در اظهارنامه مالیاتی خود به روشنی و با استناد اعداد و ارقام بیان کند که چه میزان درآمد و چه میزان هزینه داشته و در کنار این میزان و شکل بدهیها و داراییهایی چگونه است. در یک کلام اظهارنامه مالیاتی به شکل گرفتن دید سازمان امور مالیاتی در مورد کسب و کار شما کمک میکند.
چه کسانی مؤظف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند؟
تمام افرادی که مطابق قانون مکلف به پرداخت مالیات هستند باید، اظهارنامه مالیاتی خود را تنظیم و در موعد مقرر تسلیم اداره امور مالیاتی کنند. مطابق قوانین مالیاتی کشور ایران طیف عظیمی از افراد شامل پرداخت مالیات شده و تقریباً تمام فعالان صنفی و اقتصادی مکلف به تسلیم اظهارنامه هستند. قانونگذار اشخاص حقوقی و حقیقی مکلف به پرداخت مالیات را در قانون مالیاتهای مستقیم به صراحت بیان کرده است.
پر کردن و تسلیم اظهارنامه مالیاتی
سازمان امور مالیاتی فرمهایی با قالب مشخص و قواعد از پیش تعیین شده را برای مؤدیان تدارک دیده است؛ هر چند باید گفت که در شرایط فعلی فرمهای فیزیکی در عمل کاربردی نبوده و فرآیندهای الکترونیک و فرمهای رایانهای مشابه جایگزین این روش شدهاند.
در یادداشتی مجزا به این موضوع که اظهارنامه مالیاتی به چه طریق پر شده و چه مدارکی برای تنظیم آن لازم است خواهیم پرداخت لذا در این یادداشت به اطلاعات طرح شده بسنده کرده و ادامه فرآیند معرفی و بررسی اظهارنامه مالیاتی را به یادداشت یاد شده موکول خواهیم کرد. همچنین میتوان برای دریافت مشاوره در رابطه با شیوه تکمیل اظهارنامه مالیاتی، با متخصصین شرکت حسابداری تدبیر حساب تماس حاصل نمایید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.