حسابداری انبار چیست؟ (روش های انبارداری در حسابداری)
حسابداری انبار را می‌توان مجموعه‌ای از عملیات و فرآیندهای کلی دانست، که به منظور مشخص کردن موجودی انبار به کار می‌رود. حسابداری انبار در اصطلاح انگلیسی به Store accounting شهرت دارد. حسابداری انبار با هدف مشخص کردن مبلغ موجودی انبار به کار می‌رود. این فرآیند برای کارگاه‌ها، کارخانجات، تولیدی‌ها و… که دارای ارزش بالایی در کالاهای خود هستند بسیار قابل اهمیت است.
در کنار حسابداری انبار عموما عملیات انبارگردانی نیز انجام می‌شود. این عملیات به صورت دوره‌ای سه ماهه، شش ماهه و یک ساله انجام می‌شود. برای عملیات انبارگردانی، باید از روش‌های انبارداری در حسابداری به صورت استاندار استفاده شود.
هدف از انجام حسابداری انبار چیست؟
همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم عملیات حسابداری انبار برای مراکزی که دارای کالاهای تولیدی هستند به کار می‌رود. این فرآیند حسابداری، به منظور مشخص کردن ارزش کالاها و در نهایت اموال تجاری شرکت‌ها دارای اهمیت است. موجودی کالاهای انبار با شکل‌های مختلف، در عملیات‌های مالی مانند مالیات و سود و زیان تاثیرگذار است. با استفاده از عملیات حسابداری انبار، مدیران از وضعیت موجودی انبار خود برای تولید کالاهای جدید و یا میزان سفارش‌گیری باخبر می‌شوند. همچنین درباره کنترل هزینه‌های نگهداری موجودی انبار بهتر تصمیم‌گیری کنند.
در واقع می‌توان وظایف حسابداری انبار را در موارد زیر خلاصه کرد:
- نگهداری و توزیع درست کالاهای مورد نیاز
- کنترل دقیق موجودی و نظارت در جهت ازدیاد محصول به منظور جلوگیری از خسارت در سرمایه
- محاسبه مبلغ کالاهای تمام‌شده در صورت وقوع حوادث غیرمتقربه
- کنترل عملیات‌های حسابداری با ذخیره لیست موجودی انبار و صدور قبض
انواع موجودی انبار
شرکت‌های مختلف بر اساس نوع فعالیت اقتصادی خود دارای موجودی‌های متفاوتی از انبار هستند. به طور کلی تمامی این شرکت‌ها اعم از نوع تولیدی با غیرتولیدی آن، دارایی‌های مختلفی را در انبار خود نگهداری می‌کنند. این دارایی‌ها به چند دسته‌بندی کلی تقسیم می‌شود که در این بخش به آن می‌پردازیم:
- مواد خام و اولیه: یکی از مواد اصلی کارخانه‌های تولیدی، مواد خام و اولیه نام دارد.
- مواد مصرفی: این مواد مجموعه کالاهایی هستند که به صورت مستقیم در جریان تولید دخالت ندارند اما به صورت غیرمستقیم توسط اعضا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- مواد جریان تولید: این مواد نه مواد خام اولیه هستند و نه محصول نهایی تولید، در واقع در میان این دو برای تبدیل به محصول نهایی قرار دارند.
- کالای خریداری شده: این نوع از کالا تنها به منظور فروش خریداری شده‌اند. کالای خریداری شده بدون نیاز به تغییر و استفاده جانبی برای فروش عرضه می‌شوند.
- کالای ساخته شده: این کالا فرآیند تولید را طی کرده و آماده عرضه عمومی است.
وظایف حسابدار انبار
یکی از مهم‌ترین دسته‌بندی‌های حسابداری را می‌توان حسابداری انبار شرکت‌های تولیدی دانست. این نوع از حسابداری وظایف متنوع و بالایی را برای حسابدار به همراه دارد.
- دریافت و ثبت کالا بر طبق فاکتور خرید
- طبقه‌بندی کالاهای موجود در انبار
- صدور رسیدهای مختلف مانند رسید خروج از انبار و یا رسید مرجوعی کالا
- وارد کردن اطلاعات در نرم‌افزار حسابدای
- نگهداری از اسناد اموال مختلف شرکت نظیر اسناد موجودی، ورود و خروج کالا، کالاهای امانی و…
- تهیه گزارش دوره‌ای، مالی، برنامه‌ریزی، خرید و فروش، جابه‌جایی و…
- همکاری با مدیران و حسابرس‌های دیگر
- هماهنگی با واحد مالی، تدارکات، فروش و… در جهت بهبود روند ارائه خدمات
- کنترل عوامل داخلی مانند: حواله خروج، فاکتور خرید کالا، حواله کالاهای امانی، موجودی انبار، ورود و خروج افراد و…
به صورت کلی می‌توان وظایف مهم یک حسابدار انبار را در تهیه گزارشات موجودی انبار، تنظم گزارشات ماهانه، بررسی اختلافات موجودی در انبار، نظارت بر هزینه‌های انبار و هماهنگی با واحدهای مختلف عنوان کرد. (چنانچه تمایل دارید بدانید که فاکتور رسمی چیست و چه مزایایی دارد، مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم)
اصول حسابداری انبار
حسابداران اصول حسابداری انبار را در چهار سند به صورت خلاصه تنظیم می‌کنند. در بسیاری از شرکت‌ها، خصوصا شرکت‌های تولیدی و کارخانه‌جات، موجودی انبار نقش بالایی در دارایی شرکت دارد. بر همین اساس اصول این نوع از حسابداری دارای اهمیت بالایی است.
اسناد خرید در حسابداری انبار
این اصل بیان می‌کند که تمامی هزینه‌های انجام‌شده در یک واحد تولیدی بایستی مشخص شوند. این هزینه‌ها باید همراه با جزئیات مختلف مانند تخفیف‌ها و ارزش افزوده در فاکتور خرید درج شوند. برخی دیگر از خریدها نیز وجود دارند که دارای هزینه‌های جانبی مانند هزینه حمل‌ونقل، گمرگ، انبارداری و … هستند. این هزینه‌ها در بسیاری از مواقع از همان ابتدا مشخص نیستند. بر اساس اصل اسناد خرید، تا زمانی که این هزینه‌ها در قیمت مشخص نشود، صدور فاکتور نهایی آن نیز امکان‌پذیر نیست.
اسناد انتقالی بین انبار
بر اساس اصل انتقالی تمامی انتقالات در انبار نیازمند سند است. همواره در بین واحدهای مختلف انتقال‌های مختلفی صورت می‌گیرد. این انتقالات می‌تواند شامل موارد اولیه و یا کالاهای دیگر باشد. در این انتقالات باید سند مرتبط با محصول تنظیم شود. این سند در برآورد دقیق قیمت محصول و هزینه آن کمک می‌کند. این سند همچنین در بررسی نوع محصول واردشده از انبار مبدا و تعیین قیمت آن موثر است.
اسناد بهای تمام شده سند تولید شده
همانطور که از نام این سند پیداست، برای محاسبه آن باید به تمامی متغیرهای تعیین قیمت کالا اشاره کرد. این سند را می‌توان سخت‌ترین سند در این نوع از حسابداری عنوان کرد. دلیل دشواری تنظیم سند بهای تمام‌شده، به دلیل بررسی عوامل متغیر است. از جمله این عوامل می‌توان به هزینه‌های حمل‌ونقل، بسته‌بندی، گمرک، انبارداری و … اشاره کرد. تمامی این هزینه‌ها در واقع بهای تمام‌شده یک کالا را تشکیل می‌دهند.
اسناد بهای تمام شده کالای صادره
بهای تمام شده کالای صادره از انبار به ما می‌گوید، برای کالاهایی که قصد خروج از انبار را دارند بایستی قیمتی نهایی تعیین کرد. این بهای تمام‌شده از طریق دو روش: سیستم ارزیابی ادواری موجودی و سیستم ارزیابی دائمی موجودی بررسی می‌شود که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
روش‌های انبارداری در حسابداری
دو روش رایج انبارداری در حسابداری عبارت‌اند از سیستم ارزیابی ادواری و سیستم ارزیابی دائمی موجودی انبار. در ادامه با هر یک از این روش‌ها بیشتر آشنا می‌شوید.
1. سیستم ارزیابی ادواری موجودی
بر اساس سیستم ارزیابی ادواری موجودی، مبلغ کالاهای موجود در انبار در پایان هر دوره تعیین می‌شود. این سیستم غالبا برای کالاهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که دارای حجم پایین،تنوع بالا و قیمتی کم هستند. در سیستم ارزیابی ادواری اطلاعات مختلف مانند تعداد و ارزش کالا در میان دوره ثبت می‌شود و در پایان آن ارزش ریالی آن تعیین می‌گردد.
ثبت اسناد در سیستم ارزیابی ادواری موجودی
در این سیستم برای مشخص کردن هزینه‌های میان‌دوره‌ای قیمت موجودی پایان دوره از موجودی اول دوره کم می‌شود. در سیستم ارزیابی ادواری موجودی، موجودی اول هر دوره بر اساس موجودی پایان دوره قبلی تعیین می‌شود.
2. سیستم ارزیابی دائمی موجودی
در این نوع سیستم موجودی‌های انبار حداقل یک بار در سال شمارش می‌شوند. سیستم ارزیابی دائمی موجود بیشتر مناسب شرکت‌هایی است که دارای کالاهایی با ارزش بالا و تعداد کم هستند. بر اساس این سیستم تمامی اطلاعات ارزشمند کالا، نظیر قیمت و تعداد آن در طی ورود و خروج ثبت می‌شوند. این سیستم به افراد کمک می‌کند به صورت مستمر امکان دسترسی به میزان موجودی انبار وجود داشته باشد. این سیستم ارزیابی نیازی به شمارش کالا در پایان دوره‌های مالی را ندارد. مجموع این دو عامل، مزایای سیستم ارزیابی دائمی موجودی را تشکیل می‌دهند.
در این روش از ارزیابی، تمامی مبادلات ورودی و خروجی باید در حساب موجودی‌ها ثبت شود. در صورتی که ارزش کالا در زمان دچار تغییر شود، با استفاده از یکی از روش‌های حسابداری گردش بهای تمام شده، ارزیابی آن تعیین می‌شود.
ثبت اسناد در سیستم ارزیابی دائمی موجودی
در روش ثبت اسناد سیستم ارزیابی دائمی موجودی، در هنگام خرید یک کالا حساب موجودی، وضعیت خود را به بدهکار تغییر می‌دهد. همچنین در صورتی که خرید نقدی باشد وجوه نقدی و در صوتی که به صورت نسیه باشد حساب‌های پرداختنی بستانکار خواهند شد.
وضعیت دیگر ثبت اسناد در این سیستم فروش کالا است. در زمان فروش کالا، قیمت کالاها و یا بانک بر اساس میزان ارزش محصول بدهکار می‌شوند. برعکس آن نیز حساب موجودی و فروش به بستانکار تغییر وضعیت می‌دهند.
روش‌های مختلف ریالی کردن اسناد در ارزیابی موجودی
اطلاعات موجود در حواله‌های انبار از دو طریق اطلاعات مقداری و اطلاعات ریالی به ثبت می‌رسد. ریالی کردن اطالاعات اسناد توسط حسابداران که از طریق روش‌های قیمت‌گذاری انجام می‌دهند مشخص می‌شود. در اینجا به مهم‌ترین این روش‌ها می‌پردازیم:
روش FIFO (اولین صادره از اولین وارده): این روش مخفف اصطلاح First in First out است. از این روش برای بررسی موجودی انبار استفاده می‌شود. در روش FIFO اولویت مصرف با کالاهایی است که زودتر وارد انبار شده‌اند.
روش LIFO (ورود و اولین خروج در ثبت موجودی انبار): در روش Last in First out بر عکس روش FIFO اولویت خروج با کالاهای جدیدتر است. بر همین اساس با خروج کالاها، کالاهای قدیمی‌تر در انبار باقی می‌مانند.
روش میانگین موزون در ثبت موجودی انبار: این روش در بین حسابداران بیشتر مورد تایید است. به صورت عمده از این روش برای کالاهایی استفاده می‌شود که دارای نوسان قیمتی پایینی در بازار هستند.
روش شناسایی ویژه در ثبت موجودی انبار: این روش برای کالاهایی مانند طلا و ماشین که دارای مواد اولیه مشخص هستند مناسب است. از این روش برای کالاهایی استفاده می‌شود که در هنگام خروج کالا امکان دستیابی به قیمت خرید آن امکان‌پذیر باشد.
جمع بندی
همانگونه که ملاحظه کردید حسابداری، بخصوص حسابداری مربوط به انبار و فروش از پیچیدگی های فراوانی برخوردار است. با توجه به تغیرات هرروزه قوانین و همچنین تاثیر مستقیم حسابداری در امور مالیاتی شرکت شما، پیشنهاد ما استفاده از خدمات مشاوره و حسابداری شرکت های معتبر در این حوزه است. کارشناسان شرکت حسابداری تدبیر حساب همواره آماده ارائه مشاوره و پاسخگویی به سوالات شما عزیزان میباشند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.