مالیات عملکرد چیست؟ نحوه محاسبه و پرداخت
مالیات عملکرد چیست؟ با سایر انواع مالیات چه تفاوتی دارد و روش پرداخت آن به چه نحوی است؟ این سوال‌ها و پرسش‌های مختلف دیگر مواردی هستند که ممکن است با خواندن عنوان این مطلب در ذهن شما ایجاد شوند. برای یافتن پاسخ این سوالات ابتدا باید شما را با مفهوم کلی مالیات آشنا کنیم.
اصطلاح مالیات که جمع مالیه است به وجه نقد یا غیرنقدی اطلاق خواهد شد که دولت از مردم و شرکت‌های مختلف دریافت می‌کند تا بخش بزرگی از نقدینگی و درآمد خود را تامین کند. همچنین باج یا خراج اسامی دیگری هستند که از گذشته در زبان فارسی برای این موضوع در نظر گرفته‌اند. در طول تاریخ دولت‌ها برای رفاه حال شهروندان خود خدمات مختلفی ارائه کرده‌اند و امکاناتی مانند راه، جاده، فضای سبز و… را در اختیار عموم مردم قرار داده‌اند.
آن‌ها بخشی از هزینه این خدمات را از منابع درآمدی کشور تامین کرده و قسمت قابل توجهی از آن را نیز از دارایی‌ها و درآمدهای شهروندان کسب می‌کنند. در کشور ما خراج شامل چند دسته و نوع مختلف است که در ادامه به معرفی و نحوه پرداخت یکی از انواع آن یعنی مالیه عملکرد می‌پردازیم. پس تا انتهای این مطلب همراه ما بمانید. چنانچه در این زمینه نیاز به دریافت مشاوره مالیاتی دارید، مشاوران ما در تدبیر حساب آماده راهنمایی شما هستند
مالیات عملکرد چیست؟
قوانین مالیات در هر حکومت و در زمان‌های مختلف متفاوت است و نمی‌توانیم یک نوع قانون خاص را برای این منبع درآمد دولت‌ها متصور شویم. با این‌حال در ایران مالیه‌ها در دو دسته متفاوت مستقیم و غیرمستقیم قرار می‌گیرند که هر یک از آن‌ها نیز خود شامل زیر مجموعه‌های متنوعی هستند.
از سوی دیگر در کشور ما سازمان بزرگ امور مالیاتی که در شهرهای مختلف شعب متعددی دارد و زیر نظر وزارت امور دارایی و اقتصادی کشور فعالیت می‌کند، مسئول شناسایی مودیان پرداخت و جمع‌آوری خراج در سراسر کشور است.
طبق قانون مالیاتی کشور که توسط سازمان مذکور اجرا خواهد شد، یک نوع خراج برای صاحبان کسب‌وکارهای مختلف وجود دارد که به مالیات عملکرد معروف است.
این نوع خراج مستقیما به سود حاصله از فعالیت‌های اقتصادی و درآمدزا بر می‌گردد و تمام اشخاص حقیقی یا حقوقی که با مجوز رسمی مشغول به فعالیت هستند، مشمول آن خواهند شد.
به‌طور کلی همه مشاغل در طول سال درآمدی کسب می‌کنند که کل این مبلغ سود خالص نیست. هزینه‌های اولیه، استهلاک، زمان یا سایر عواملی مانند حقوق کارمندان و غیره مقادیر متغیرهایی هستند که افراد باید از درآمد کلی خود کسر کرده تا بتوانند مقدار سود خالص را محاسبه کنند.
اداره مالیات کشور نیز برای جلوگیری از متضرر شدن مشاغل مختلف، خراج را بر مقدار سود خالص تعیین می‌کند. این درصد برای افراد حقوقی و حقیقی متفاوت از یکدیگر است که در بخش‌های بعد جزئیات آن را بیان می‌کنم. اما قبل از آن شاید بپرسید چرا باید اصلا مالیات را پرداخت کنیم.
ضرورت پرداخت مالیات
برای برخی از افراد هنوز ضرورت پرداخت مالیه عملکرد به دولت کشورشان مشخص نشده است. از نظر آن‌ها لزومی ندارد اشخاصی که با زحمت فراوان و طی مراحل متعدد به سودآوری می‌رسند، نتیجه تلاش خود را با دولت شریک شوند!
اگر شما نیز جزو این دسته از افراد هستید، بهتر است برای قانع شدن به پرداخت مالیات به این مثال توجه کنید. فرض کنید که صاحب یک شرکت حمل و نقل هستید و سالانه از طریق جابه‌جایی کالاهای مختلف در سطح کشور به درآمد قابل قبولی می‌رسید.
کامیون‌های حمل شرکت شما هر روز از جاده‌ها و اتوبان‌های کشور برای تحویل سالم بار عبور می‌کنند. جاده‌ها نیز در طول زمان نیاز به مراقب دارند و حکومت‌ها باید برای بازسازی و ترمیم آن‌ها هزینه‌ای صرف کنند.
پس قسمتی از هزینه‌های برآورد شده را از منبع درآمد مردم و سود حاصل از تجارت آن‌ها به‌دست می‌آورند. با توجه به همین مثال باید اهمیت پرداخت خراج را درک کنید و متوجه شوید چرا در صورت اقدام نکردن برای آن مستحق جریمه خواهید شد.
تفاوت مالیات تکلیفی و مالیات عملکرد
قطعا شما نیز به‌عنوان یک شهروند و فردی که در این جامعه زندگی می‌کند، هر سال به دلایلی که مشخص شدند، مبلغ از پیش تعیین شده‌ای را به وزارت دارایی پرداخت می‌کنید. اکنون با خواندن این مطلب گمان می‌کنید که مالیات عملکرد شامل حال شما شده است.
اما باید بگوییم اگر در نقش یک کارمند یا کارگر ساده و بدون کسب سود خاصی به دولت خراج می‌دهید، مشمول پرداخت مالیات تکلیفی هستید. اما این نوع خراج با مالیه عملکرد تفاوت اساسی دارد. به‌نحوی که تمام افرادی که به‌نوعی درآمد دارند، باید درصدی از آن را بابت هزینه‌های عمومی دولت پرداخت کنند.
اساسی‌ترین تفاوت این دو نوع مالیات مربوط به افراد مشمول آن‌ها است. به عبارت دیگر همه افراد جامعه که به هر شکل مشروعی کسب درآمد می‌کنند، باید خراج تکلیفی خود را بپردازند. در حالی‌که نوع عملکردی آن تنها به سود خالص افراد یا موسسه‌های فعال در یک زمینه مالی تعلق می‌گیرد.
بعضی دیگر از تفاوت‌های این دو را در زیر توضیح دادیم:
- شخص پرداخت‌کننده خراج نیز یکی دیگر از وجوه تمایز این دو است. مالیات تکلیفی را کارفرماها به‌طور مستقیم از حقوق و درآمد افراد کم می‌کنند، در حالی‌که افراد ذی‌نفع خراج عملکرد را خود پرداخت خواهند کرد.
- صاحبان مشاغل خراج عملکرد را به‌صورت مستقیم و بدون واسطه به حساب سازمان مالیات واریز می‌کنند. اما برای واریز نوع تکلیفی به حساب اداره مالی باید این کار را با واسطه و پس از جمع شدن نهایی از حساب کارفرمایان انجام دهند.
- علاوه بر فرد پرداخت‌کننده، محاسبه‌کننده این دو نوع نیز متفاوت از یکدیگر است. در نوع تکلیفی کارفرماها طبق اصول و قوانین خاص مالیات کاربران خود را محاسبه می‌کنند اما در خراج عملکرد، خود شخص به‌طور مستقل و براساس قوانین مشخصی وظیفه محاسبه خراجش را برعهده دارد.
معرفی سامانه مالیات عملکرد
همان‌طور که در بخش ابتدایی این مطلب گفتیم، سازمان امور مالیاتی کشور یک ارگان وابسته و زیرمجموعه وزارت امور دارایی کشور است. این سازمان که فعالیت خود را از سال 1381 شروع کرده است، اهدافی مانند ساماندهی امور خراج و همچنین رفع گوشه‌ای از مسائل و مشکلات مالی کشور را دنبال می‌کند.
سازمان نامبرده در بستر اینترنت نیز یک وب‌سایت رسمی با آدرس tax.gov.ir دارد. بنابراین مودیان خراج بدون نیاز به مراجعه حضوری به این سازمان می‌توانند با مراجعه به این سایت بخشی از امور مالی خود را انجام دهند یا از آخرین اخبار و قوانین این سازمان اطلاعاتی لازم را به‌دست آورند.
سامانه مالیات عملکرد نیز قسمتی از این وب‌سایت اینترنتی است که انجام اموری مانند درخواست ابلاغ الکترونیک یا دریافت اظهارنامه از طریق آن، امکان‌پذیر است. در ادامه نحوه کار با این سایت را آموزش خواهیم داد.
مراحل ثبت نام اظهارنامه مالیات عملکرد
اشخاص حقیقی و حقوقی خود مسئول محاسبه و همچنین پرداخت خراج عملکرد کسب‌وکارشان هستند. این افراد اطلاعات دارایی خود را از طریق فرمی به نام اظهارنامه در اختیار سازمان مربوط به این کار قرار می‌دهند.
از آن‌جایی که پرداخت خراج بر همه مشمولین آن واجب است، افراد باید هر سال در سامانه موردنظر برای اظهارنامه مالیاتی ثبت نام کنند. مراحل انجام این کار به شرح زیر هستند:
- ورود به سامانه مربوط
- پر کردن اطلاعات خواسته شده در بخش اظهارنامه مالیاتی
- ثبت اطلاعات مربوط به هویت پرداخت‌کننده
- پر کردن جدول‌های نمایش داده شده در ادامه
- چاپ یا صدور اظهارنامه
- دریافت کد رهگیری مخصوص مالیاتی
- صدور قبض و پرداخت الکترونیکی خراج
هر کدام را حالا بیشتر شرح می‌دهیم:
ابتدا به سامانه امور مالیاتی وارد شوید و سپس طبق تصویر زیر گزینه پیش ثبت نام و ثبت نام الکترونیک را انتخاب کنید.
بعد از مطالعه قوانین مربوطه که در تصویر زیر مشخص هستند، روی گزینه ورود به ثبت نام نیز کلیک کنید.
در صفحه بعدی باید اطلاعات خواسته شده از جمله کد ملی یا فراگیر و کد امنیتی را نیز وارد کنید و گزینه ورود به ثبت نام را فشار دهید.
مرحله بعد انتخاب گزینه پیش ثبت نام جدید است.
پس از این کار یک صفحه جدید باز خواهد شد که مودیان باید با وارد کردن کدپستی، شماره همراه و کد امنیتی، پیش ثبت نام جدید را انتخاب کنند.
سپس مراحل ثبت نام الکترونیکی، راستی آزمایی و سایر موارد را تکمیل کرده و در قسمت پایین صفحه، کلید ورود به سامانه اظهارنامه را انتخاب کنید.
مرحله بعد وارد کردن رمز عبور و نام کاربری مودی است و پس از آن نوبت به تکمیل جدول‌ها، ارسال اطلاعات به سازمان، دریافت کد رهگیری، صدور قبض و پرداخت مالیات می‌رسد.
نحوه محاسبه مالیات عملکرد
اکنون که با مراحل ثبت نام خراج عملکرد آشنا شدید، موضوعی که باید به آن بپردازیم، نحوه محاسبه مالیات عملکرد است. همان‌طور که در تعریف این نوع مالیه عنوان کردیم، تنها به سود حاصل از یک کسب‌وکار تعلق می‌گیرد و دلیل نامگذاری‌اش نیز همین ماهیت آن است.
بخواهیم واضح‌تر بگوییم، صاحبان مشاغل در سامانه مربوطه میزان هزینه‌ها و سایر مبالغ جانبی را از میزان کل درآمد کسر کرده تا سود خالص را محاسبه کنند.
اگر حاصل تفریق از یک عدد مثبت مشخص بیشتر باشد باید تا 25 درصد از میزان کل سود را به‌عنوان خراج پرداخت کنند. اما اگر نتیجه یک عدد منفی باشد و نشان دهد که صاحب شغل در طول سال سودی کسب نکرده است، مشمول مالیات نخواهد شد.
نحوه پرداخت مالیات عملکرد
تقریبا می‌توانیم بگوییم که مالیات در تمام کشورهای دنیا باید به‌صورت سالانه پرداخت شوند و مودیان باید پس از گذشت یک سال نسبت به پرداخت مبلغ تعیین شده اقدام کنند.
وزارت دارایی ایران نیز اعلام کرده است که اول تیر ماه هر سال زمان پرداخت خراج عملکرد است. به‌همین سبب مشمولین آن باید تا 31 خرداد اظهارنامه خود را به سازمان مربوطه ارسال کرده باشند و تا 25 درصد از سود حاصله خود را نیز به حساب این ارگان واریز کنند. پرداخت مالیات عملکرد نیز مانند ثبت نام اظهارنامه از طریق سامانه جامع امور مالی امکان‌پذیر است و تمام مراحل واریز وجه به‌صورت الکترونیکی خواهد بود. برای مطالعه بیشتر میتوانید به مقاله مالیات شرکت ورشکسته مراجعه کنید.
مشمولین خراج عملکرد
در حالت کلی افراد یا اشخاص حقیقی که به‌صورت مستقل کار می‌کنند و پس از گذشت یک سال از انجام فعالیت‌های تجاری خود به سوددهی می‌رسند، مشمول خراج عملکرد خواهند شد. همچنین شرکت‌ها یا اشخاص حقوقی که به‌صورت گروهی کار می‌کنند، پس از گذراندن دوره یک ساله باید خراج درآمد خود را به حساب دولت واریز کنند.
پیامدهای عدم ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد
افرادی که نسبت به پرداخت خراج عملکرد خود سهلانگار باشند و مبلغ مالیه را تا پس از تاریخ 31 خرداد هر سال تسویه نکنند، باید تا 30 درصد از میزان مالیات را در قالب جریمه مالی پرداخت کنند. همچنین مودیانی که این کار را برای سه سال متوالی تکرار کنند، از تمام معافیتها و امتیازهای مثبت مالیاتی محروم خواهند شد.
سخن نهایی
دولت‌ها از روش‌های مختلفی هزینه‌های خود را تامین می‌کنند که یکی از آن‌ها دریافت مالیات از افراد است. اما خراج انواع گوناگونی دارد. به عنوان مثال باید از مالیات عمکلرد نام ببریم که مشمولین آن را باید برای تامین بخشی از هزینه‌های عمومی به دولت پرداخت کنند. ما در این مطلب پس از معرفی این مفهوم، شما را با جزئیاتی مانند نحوه ثبت اظهارنامه یا روش پرداخت آن نیز آشنا کردیم.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.