حسابداری تولیدی چیست؟ (نحوه حسابداری شرکت های تولیدی)
اصل و مبنای تولید بر پایه قوانین و اطلاعات حسابداری بنا گذاشته شده است و فرقی ندارد حسابداری برای کسب‌وکارهای کوچک باشد یا کسب‌وکارهای بزرگ. بدون تطابق دادن داده‌های حسابداری با فرایندهای تولیدی، درک وضعیت عملکرد خط تولید غیرممکن است. در اینجاست که اهمیت حسابداری تولیدی مشخص می‌شود. در واقع برای کاهش هزینه‌های شرکت و افزایش بهره‌وری، در گام اول باید هزینه‌های خط تولید را متوجه شویم.
اصلاح فرایند تولید و کاهش هزینه‌های اضافی به اطلاعات حسابداری نیاز دارد. اما منظور از این نوع حسابداری چیست؟ از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات حسابداری باید چه انتظاراتی در این حوزه داشته باشیم؟ ما را تا پایان مطلب همراهی کنید تا به نقش باورنکردنی این نوع حسابداری در موفقیت کسب و کارهای تولیدی پی ببرید. در صورت نیاز به مشاوره و یا انجام خدمات حسابداری می‌توانید از خدمات موسسه حسابداری تدبیر حساب استفاده کنید.
حسابداری تولیدی چیست؟
حسابداری شرکت‌های تولیدی شامل اقداماتی می‌شود که بر عملیات تولید و ارزش گذاری موجودی کالاها تاثیرگذار است. این فعالیت، سود و بهره‌وری یک تجارت را با تطابق دادن فرایند تولید با استانداردهای حسابداری به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
یکی از اصلی‌ترین اقدامات در این نوع حسابداری تجزیه و تحلیل محدودیت‌ها است. چرا که مدیریت محدودیت‌های یک شرکت تولیدی مهم‌ترین محرک سودآوری آن است. در ادامه به بررسی چند عنصر مهم در حسابداری شرکت‌های تولیدی می‌پردازیم.
1- ارزیابی موجودی
هزینه تمام شده محصولات در پایان دوره حسابداری طبق استانداردهای مختلف حساب می‌شود و هزینه نهایی با موجودی کالاها مقایسه خواهد شد. البته ارزیابی موجودی به‌صورت روزمره ضرورت چندانی ندارد.
با این حال حسابداران زمان زیادی را صرف تعیین هزینه‌ها و بررسی سوابق هزینه‌های پرداخت شده برای موجودی کالاها می‌کنند. البته که روش‌های مختلفی نیز برای ارزش‌گذاری موجودی وجود دارد.
2- ارزیابی قیمت کالاهای فروخته شده
قیمت کالاهای فروخته شده ارتباط تنگاتنگی با هزینه پرداختی به ازای هر کالا دارد. پیگیری هزینه نهایی که کالا بر اساس فاکتورهای مختلفی تعیین می‌شود. از هزینه مواد اولیه گرفته تا هزینه نیروی کار در تعیین ارزش نهایی یک محصول تاثیرگذار هستند. بنابراین در ارزیابی قیمت کالاهای فروخته شده، به کمک دو پارامتر هزینه مستقیم و هزینه سربار، قیمت نهایی کالا تعیین می‌شود.
3- تجزیه و تحلیل محدودیت‌ها
جریان کار در فرایند تولید محصولات در یک نقطه از تولید با محدودیت همراه است. به عنوان مثال این محدودیت می‌تواند در تهیه مواد اولیه یا اتمام ظرفیت انبار باشد. یافتن این محدودیت در فرایند تولید از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که کل فرایند تولید را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین یکی از مهم‌ترین اقدامات، تجزیه و تحلیل محدودیت‌ها و بررسی ظرفیت‌هاست.
4- تجزیه و تحلیل حاشیه سود
این قسمت از حسابداری شرکت‌های تولیدی شامل جمع‌آوری کلیه هزینه‌های مربوط به تولید یک محصول و کسر آن از قیمت نهایی محصول است که سود نهایی را به‌دست می‌دهد.
البته بررسی حاشیه سود تنها محدود به یک بخش خاص نمی‌شود؛ حاشیه سود را می‌توان در کانال‌های توزیع، واحد تجاری، مشتریان و خطوط تولید مورد بررسی قرار داد. این بخش از حسابداری، پایه و اصل فعالیت یک شرکت تولیدی را تشکیل می‌دهد.
اطلاعات به‌دست آمده از تجزیه و تحلیل حاشیه سود در تصمیم‌گیری برای فروش بیشتر یا کمتر مؤثر است. گاهی مسائلی مانند برون سپاری در شرکت‌های تولیدی مطرح می‌شود که مقرون‌به‌صرفه بودن آن باید توسط بخش حسابداری مورد ارزیابی قرار بگیرد. به این ترتیب حاشیه سود امن همواره حفظ خواهد شد.
5- تجزیه و تحلیل واریانس
این ارزیابی هزینه‌های عملیاتی را نسبت به هزینه‌هایی که از قبل در بودجه‌بندی برنامه‌ریزی شده بود، مقایسه میکند. البته این اقدام ممکن است چندان ضروری نباشد؛ چرا که بودجه اولیه تعیین شده یا هزینه استاندارد همواره دقیق و بی‌عیب نیست.
6- بودجه بندی
کلیه اطلاعات به‌دست آمده از تجزیه و تحلیل موارد قبلی را می‌توان به‌عنوان مبنای بودجه‌بندی در سال جدید مورد استفاده قرار داد. البته این کار بیشتر بر عهده مدیر تولید است و نه حسابدار. در این خصوص حسابدار باید به مدیر تولید در تدوین بودجه کمک کند.
انواع هزینه‌ها در شرکت‌های تولیدی
هزینه‌ها در حسابداری تولیدی شامل موارد متعددی می‌شود. این نوع هزینه‌ها را می‌توان در دسته‌بندی هزینه‌های مربوط به مواد اولیه، نیروی کار، هزینه سربار متغیر و هزینه سربار ثابت تقسیم‌بندی کرد. در ادامه کمی بیشتر با این هزینه‌ها آشنا خواهیم شد.
هزینه مواد خام
هزینه هر آنچه از تولیدات شرکت‌های دیگر خریداری می‌شود تا در تولید محصولات جدید بتوان از آن استفاده کرد. به‌عنوان مثال یک شرکت خودروسازی، لاستیک‌های مورد نیاز را از شرکت‌های تولیدکننده لاستیک تهیه میکند.
هزینه کار مستقیم
هزینه مربوط به کارکنانی که در خط تولید فعالیت می‌کنند.
هزینه سربار
هزینه سربار را می‌توان به دو بخش هزینه سربار متغیر و هزینه سربار ثابت تقسیم کرد.
1- هزینه سربار متغیر: هزنیه تولید غیرمستقیم که با افزایش یا کاهش تولید تغییر میکند. به‌عنوان مثال هزینه مصرف برق تجهیزات در صورت افزایش تولید، بیشتر می‌شود. به این ترتیب نمی‌توان برق را هزینه ثابت در نظر گرفت.
2- هزینه سربار ثابت: هزینه تولید غیرمستقیم که با افزایش یا کاهش مقدار تولید تغییری در آن به وجود نمی‌آید. التبه همین هزینه‌های ثابت هم می‌توان در دسته بندی‌های زیر قرار داد:
- حقوق کارکنانی که مستقیماً در خط تولید کار نمی‌کنند؛ مانند بازرسان، نگهبانان، کارگران حمل و نقل و غیره.
- استهلاک ساختمان‌های تولیدی، تجهیزات و سایر دارایی‌های ثابت
- هزینه‌هایی مانند بیمه ساختمان، مالیات بر دارایی، هزینه گرمایش و روشنایی.
البته این امکان وجود دارد که شرکت تولیدی در عین واحد چندین محصول متنوع را در دست تولید داشته باشد. در این حالت هزینه‌های مربوط به هر کالا به‌صورت جداگانه و براساس مواد اولیه، نیروی کار و هزینه سربار مخصوص به خود محاسبه می‌شود.
اهمیت حسابداری شرکت‌های تولیدی
اگرچه برخی از صاحبان کسب و کارهای کوچک ترجیح می‌دهند که برای کاهش هزینه‌ها از خدمات حسابداری استفاده نکنند، اما استفاده از خدمات حسابداری در شرکت‌های تولیدی یک گزینه اختیاری نیست و ضرورت دارد. چرا که این نوع حسابداری اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری در مورد چگونگی مدیریت شرکت‌های تولیدی را ارائه می‌دهد. (چنانچه می‌خواهید با شرایط معافیت مالیات کسب و کارهای کوچک آشنا شوید، مطالعه این مقاله را پیشنهاد می‌کنیم)
از جمله دلایلی که نیاز به خدمات حسابداری را در شرکت‌های تولیدی بیشتر میکند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1- هزینه یابی محصول
بدون استفاده از تکنیک‌های هزینه‌یابی، صاحبان مشاغل روشی سیستماتیک برای تعیین هزینه‌های مربوط به تولید محصولات را در اختیار ندارند. از اطلاعات هزینه یابی به‌منظور ارزیابی موجودی و تهیه گزارش‌های خارجی استفاده می‌شود. علاوه بر این، هزینه یابی به‌منظور نظارت بر قیمت فروش و عملکرد تولید نیز مورد استفاد قرار می‌گیرد.
2- هزینه یابی متغیر
بر اساس اصول حسابداری، کلیه هزینه‌های تولید به قیمت نهایی محصولات اضافه می‌شود. در هزینه یابی متغیر، هزینه خالص و به دنبال آن درآمد مشاغل قابل تعیین است.
3- تصمیم‌گیری در خصوص تولید یا فروش
حسابداری شرکت‌های تولیدی به صاحبان مشاغل کمک میکند که زمان افزایش یا کاهش تولید را به‌طور دقیق معین کنند. این تکنیک حسابداری از تولید بیش از حد محصولات پیشگیری میکند. به این ترتیب احتمال از دست رفتن سرمایه و ورشکست شدن به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
مراحل حسابداری یک شرکت تولیدی
حسابداری تولیدی با ارزش گذاری موجودی و هزینه کالاهای فروخته شده سروکار دارد. البته که این نوع حسابداری پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. مفاهیم اساسی و نحوه حسابداری شرکت‌های تولیدی به شرح زیر است:
موجودی مواد اولیه
مواد اولیه که تحت عنوان مواد خام نیز شناخته می‌شوند، برای تولید محصول مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان مثال برای تولید یک خودرو به فولاد برای ساخت بدنه نیاز است یا از چرم برای ساخت صندلی‌ها استفاده می‌شود.
ارزیابی کالاهای در دست ساخت
هر شرکت تولیدی احتمالا کالاهایی دارد که پروسه ساخت آنها هنوز به پایان نرسیده است. تمام این کالاها به‌خصوص در پایان دوره‌های حسابداری باید ارزیابی شوند و ارزش گذاری شوند.
موجودی کالاهای آماده
در نهایت نوبت به بررسی و مشخص کردن تعداد کالاهای آماده برای فروش می‌رسد که هنوز فروخته نشده‌اند. این کالاها در فهرست موجودی کالاهای آماده دسته بندی می‌شوند. بعد از تعیین موارد بالا نوبت به بررسی هزینه‌های سربار می‌رسد.
ارزیابی ارزش گذاری روی محصول
شرکت‌های ارائه دهنده خدمات حسابداری معمولا در پایان دوره حسابداری سالیانه ارزش کالا را با توجه به قانون و شرایط بازار پیشنهاد می‌دهند. این ارزش گذاری براساس هزینه‌هایی که در مراحل قبلی جمع‌آوری شده است، صورت می‌گیرد.
انواع فرم‌های مالی حسابداری تولیدی
در حسابداری شرکت‌های تولیدی از فرم‌های متنوعی به‌منظور انجام فعالیت‌های حسابداری استفاده می‌شود. این فرم‌ها در مراحل مختلف حسابداری به کار می‌آیند. هرچند این روزها با استفاده روزافزون از نرم افزارهای حسابداری نیاز به استفاه از فرم‌های کاغذی به حداقل رسیده است. (برای آشنایی با بهترین نرم افزار حسابداری تولیدی این مقاله را مطالعه کنید)
یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که تحت نظارت مستقیم حسابدار تولیدی است، انبار است. در این بخش برای امور مختلف، فرم‌های خاصی در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال برگ درخواست جنس از انبار، حواله انبار محصول، حواله انبار، فرم مجوز خروج، فرم برگشت کالا به انبار، رسید انبار، برگ رسید مستقیم، رسید موقت وصول کالا، فرم ارسال کالا، برگ برگشت از خرید و غیره. البته فرم‌های مورد استفاده تنها به این موارد محدود نمی‌شوند و بسته به نیاز حسابدار از فاکتورهای مختلفی استفاده میکند. (چنانچه قصد آشنایی با حسابداری انبار را دارید، مطالعه این مقاله را از دست ندهید!)
خدمات حسابداری شرکت‌های تولیدی
بهره‌مندی از خدمات مشاوره حسابداری برای شرکت‌های تولیدی، امری ضروری است. با وجود مشغله بالای مدیران و صاحبان مشاغل، رسیدگی به حساب‌ها کاری بسیار سخت و طاقت فرساست. از طرفی بسیاری از فعالیت‌های حسابدار تولیدی، تخصصی بوده و نیاز به اطلاعات تخصصی دارد.
خدمات حسابداری شرکت‌های تولیدی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- طراحی و پیاده‌سازی سیستم حسابداری
- تدوین استاندارهای هزینه مواد و نیروی کار
- تجزیه و تحلیل هزینه‌های تولید
- بررسی موجودی مواد اولیه و در دسترس بودن تجهیزات و مواد
- تجزیه و تحلیل ارزش کالاهای موجود
- نظارت بر واریانس هزینه در هر واحد تولید
- هزینه کالاهای فروخته شده و تهیه گزارشات تولید
- موجودی کالاهای نهایی
- تدوین استهلاک تجهیزات برای محاسبات پایان دوره
- تهیه گزارشات هفتگی، ماهانه و سالانه حاشیه سود ناخالص
- رسیدگی به گزارشات حسابرسی، برنامه‌های مالیاتی، ارزش افزوده و…
اغلب شرکت‌های ارائه دهنده خدمات حسابداری به خوبی با اهمیت حسابداری شرکت‌های تولیدی آشنا هستند. ارائه این خدمات توسط شرکت‌های حسابداری منجر به سودآوری شرکت‌های تولیدی می‌شود.
سخن پایانی
موسسه تدبیر حساب با آشنایی کامل با حساسیت‌های حسابداری شرکت‌های تولیدی، خدمات ارزنده‌ای در این راستا ارائه می‌دهد. تولیدکنندگان در جای جای کشور باید حفظ تعادل سرمایه را در دستور کار خود داشته باشند. گاهی لازم است که تولید یا نیروی کار محدودتر شوند. بهره‌مندی حداکثری از فرصت‌های رشد، نیاز به حسابداری تولیدی را بیش از پیش میکند. به کمک حسابداری و اطلاعات به دست آمده از آن دستیابی به سود بیشتر از طریق تولید امکان‌پذیر می‌شود.
این مجموعه که به خلاق‌ترین مؤسسه ارائه خدمات حسابداری در ایران شهرت دارد، به همراه گروهی از حسابداران متخصص و باتجربه انواع خدمات حسابداری مورد نیاز شرکت های تولیدی را به شما ارائه می‌دهد. همچنین با ارائه مشاوره‌های تخصصی در حوزه حسابداری و مالیاتی به شما کمک میکند تا کسب و کارتان را از منحرف شدن در مسیرهای گمراه کننده نجات دهید و به تدریج به قله‌های موفقیت نزدیک و نزدیک تر شوید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.