مالیات بر دارایی چیست؟ آشنایی با انواع مالیات بر دارایی

یکی از راه‌های تامین بودجه‌ی کشور برای هزینه‌های جاری کشور مالیات است. هزینه‌ای که به صورت مستقیم از اشخاص حقیقی و حقوقی دریافت می‌شود مالیات مستقیم نامیده می‌شود اما درصورتی‌که به شیوه‌ای غیر از این از مردم مالیات دریافت شود، به آن مالیات غیر مستقیم گفته می‌شود. مالیات بر دارایی یکی از انواع مالیات مستقیم است که در این مطلب به معرفی آن می‌پردازیم.

مالیات بر دارایی چیست و چه کاربردی دارد؟

اقشار مختلف مردم باید بخشی از سودی که از طریق تحصیل دارایی به دست می‌آورند را به دولت پرداخت کنند. مبلغ پرداخت شده که تحت عنوان مالیات از مودیان اخذ می‌شود دو کاربرد اساسی دارد.

• منبع تامین بودجه: این مبلغی که پرداخت می‌شود به نوعی هزینه اجتماعی است که مردم در ازای بهره‌برداری از منابع و امکانات کشور ملزم به پرداخت آن هستند و دریافت کننده مالیات یعنی دولت می‌تواند با استفاده از این مبالغ منابع و امکانات را دوباره جایگزین کند. به این ترتیب منافع اجتماعی و اقتصادی دولت و مردم توامان حمایت می‌شود و سرمایه لازم برای خدمات عمومی و فعالیت‌ها تامین می‌شود.
• تعدیل ثروت در جامعه: از طرف دیگر با این شیوه ثروت در بین اقشار مختلف تعدیل می‌شود و دیگر بین مردم اختلاف فاحشی در دارایی و ثروت مشاهده نمی‌شود. البته به این نکته هم باید توجه داشت که مطابق قوانین مالیاتی کشور، پرداخت آن اجباری است و سرپیچی از آن مشمول پرداخت جریمه می‌شود.

در تعریفی دیگر، مالیات بر دارایی، منبع دریافت دارایی میزان دارایی و ثروتی است که فرد با درآمد شخصی به دست می‌آورد یا از طریق ارث به او می‌رسد. در واقع در این پرداخت مالیاتی مودی یا پرداخت کننده مالیات بدون هیچ واسطه‌ای باید مبلغ تعیین شده را بپردازد.

انواع مالیات بر دارایی

نرخ مالیات با میزان دارایی‌ و ثروت فرد تغییر می‌کند. بر این اساس انواع مختلفی برای این پرداخت تعریف می‌شود   که در ادامه به شرح آن می‌پردازیم. قانون مالیاتی در سال 66 برای پنج مورد مالیات وضع کرد.

1. مالیات سالانه املاک
2. مایات مستغلات مسکونی خالی
3. مالیات زمین‌های بایر
4. مالیات ارث
5. مالیات بر تمبر

اما مطابق اصلاحاتی که در سال 1380 در قانون مالیاتی کشور انجام شد، سه مورد اول حذف شود و در حال حاضر فقط مالیات ارث و مالیات بر تمبر قابل دریافت است.

1- مالیات بر ارث

مطابق قانون مالیاتی اموالی که بعد از فوت شخص حقیقی برای وراث باقی می‌ماند مشمول پرداخت مالیات می‌شود.  ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم این اصل را تصریح می‌کند. همچنین بر اساس ماده ۱۹ قانون مالیات‌های مستقیم تمامی اموال متوفی در ایران یا خارج از ایران به صورت منقول یا غیر منقول، حقوق مالی و مطالبات قابل وصول  مشمول مالیات برای ارث هستند. البته هزینه کفن و دفن متوفی در اندازه‌ی عرف و  واجبات مالی و عبادی که در حدود قوانین شرعی  است باید از اموال وی کسر شود و مالیات بر ارث به باقی مانده دارایی متوفی تعلق می‌گیرد.

مطابق قانون ورثه متوفی حداکثر تا شش ماه پس از فوت باید به سارزمان امور مالیاتی مراجعه کنند و صورت دارایی‌ها و بدهی‌های متوفی را  در اظهار نامه ثبت کنند. وارثان قانونی برای گواهی انحصار  و مشخص کردن سهم ارث‌ها باید گواهی حصر وراثت را در اختیار داشته باشند.

وارث به لحاظ قانونی سه گروه است و درصورتی‌که در هر کدام از گروه‌ها یکی از وراث در قید حیات باشد گروه بعدی مشمول ارث نمی‌شود. این گروه‌ها شامل موارد زیر هستند:

• وراث درجه یکی شامل والیدن متوفی، همسر و فرزندان و نوه‌ها است.
• وراث درجه دو: اجداد متوفی، خواهر و برادر متوفی و فرزندان آن‌ها
• وراث درجه سوم: درصورتی که هیچ کدام از افراد پیشین در قید حیات نباشد، خاله، دایی، عمو و عمه و فرزندان آن‌ها به عنوان ورثه تلقی می‌شوند.

2- مالیات حق تمبر

برای الصاق تمبر و باطل کردن آن روی مدارک و سندهای از مودیان مالیات دریافت می‌شود. همچنین تمام مشاغل باید پروانه کسب داشته باشند. به واسطه پروانه کسب اعضا موظف می‌شوند مالیات حق تمبر را پرداخت کنند. در بند 11 ماده 46 قانون مالیات مستقیم مبلغ صدور پروانه کسب یک صد هزار ریال عنوان شده است و مبلغ تجدید پروانه کسب پنجاه هزار ریال است.

برای پرداخت این مبلغ صاحبان مشاغل دارای پروانه کسب موظف هستند فیش مالیاتی صادر شده از طرف ریاست اتحادیه را در یکی از شعب بانک ملی به حساب خزانه دولت واریز کنند.

بنابراین مسئول دریافت این مالیات اتحادیه‌های اصناف و مشاغل است و مدیران موظف هستند که امور مربوط به مالیات را انجام دهند. بر اساس ماده 51 قانون مالیا مستقیم  فردی که از پرداخت مالیات سرپیچی می‌کند علاوه بر اینکه ملزم به پرداخت آن می‌شود باید دو برابر مبلغ مالیات جریمه بپردازد. (چنانچه می‌خواهید درباره نرخ مالیات بر درآمد اصناف بیشتر بدانید، این مقاله از بلاگ تدبیر حساب را مطالعه کنید)

موارد مشمول مالیات بر دارایی

مطابق ماده یک قانون مالیات‌های مستقیم تمام مالکین حقیقی و حقوقی نسبت به اموال و املاکی که در ایران واقع شده است موظف به پرداخت مالیات هستند. همچنین وراث یا شخص و اشخاصی که از طریق وصیت نامه متوفی ذینفع باشند باید مالیات بپردازند. (چنانچه قصد آگاهی از شیوه محاسبه مالیات نقل و انتقال املاک را دارید، مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم)

مالیات بر ارث به موارد زیر تعلق می‌گیرد.

• سپرده‌های بانکی متوفی
• اوراق مشارکت و سودهای متعلق به آن
• سهام‌های بورسی و غیر بورسی
• حق امتیاز
• وسایل نقلیه موتوری دریایی، زمینی و هوایی
• ملک، آپارتمان مسکونی، سرقفلی و مغازه
• صندوق امانات بانک
• موجودی حساب‌های موسسات مالی و اعتباری
• تجهیزات و اجناس واحدهای تولیدی و تجاری

(چنانچه می‌خواهید درباره نحوه محاسبه مالیات سرقفلی بدانید، مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم)

درحالی‌که به موارد زیر مالیات تعلق نمی‌گیرد:

• مزایای پایان خدمت
• وجوه بازنشستگی
• مطالباتی که مربوط به بازخرید خدمت، خسارت اخراج یا مرخصی استحقاقی باشد.
• مطالبات موسسات بیمه و کارفرما
• وجوه بیمه‌های عمر و زندگی
• خسارت دیه و فوت
• اموال موقوفه
• اثاثیه منزل متوفی
• هزینه کفن و دفن و بدهی‌های متوفی

اما مطابق ماده 25 قانون مالیات مستقیم، وراث طبقه اول و دوم متوفی نسبت به اموال باقی مانده شهدای انقلاب اسلامی از پرداخت مالیات ارث معاف هستند.

نتیجه گیری

قوانین مالیاتی و تبصره ها و معافیت های آنها غالبا دارای پیچیدگی های مالی و حقوقی فراوانی هستند. پیشنهاد ما به شما بهره گیری از کمک حسابداران و مشاوران مالیاتی است. با این کار از بروز اشتباهات مالی و مالیاتی و همچنین بروز خسارت های احتمالی جبران ناپذیر جلوگیری خواهید کرد. مشاوران خبره و کارشناسان با تجربه موسسه حسابداری تدبیر حساب همواره آماده ارائه مشاوره و همچنین ارائه خدمات مالیاتی تخصصی به شما می‌باشند.